پێناسەی ئالوودەبون
•     Ø¦Û•ÙˆÛ•ÛŒÛ• ÙƒÛ• هەركەسێك خوو بەهەرشتێك  بگرێت بەرێژَەیەكی زۆر Ùˆ نەتوانێت وازی Ù„ÛŽ بهێنی مانای ئالوودەبونە. یا ئالوودەبون جۆریان زۆرەلە وانەئالوودەبون بەماددە هۆشبەرەكان، جگەرە، كحول، یاری (قوومار، یاری كۆمپیوتر)هەروەها لەسەردەمی ئێستاماندا ئالوودەبونی ئێنترنێتیشمان هەیە واتە بەكارهێنانی ئینترنێت بەرێژَەیەكی زۆر Ùˆ ماوەی درێژَ.

•    خوگرتن چیە ØŸ
•    بریتیە Ù„Û• پڕۆگرام بونی ڕەفتارێك یان چەند ڕەفتارێك ØŒ Ù„Û• مێشكی مرۆڤ وازهێنان Ùˆ دەسەبەر بونی كارێكی ئاسان نیە ØŒ بەدرێژای Ú¯Û•Ø´Û•ÛŒ ڕۆح Ùˆ جەستە بەردەوام ئەبێ تاوادەی چارەسەرێكی دەرونی Ùˆ زانستی بۆ ئەكرێت .هەندێ جار ئەو مرۆڤەی ئەنجامدەری خووەكانە دەسەلاتی بەسەر خۆیدا نابێت Ùˆ كارەكە ئەبێتە ( لا ارادی ).ÙƒÛ•Ù… مرۆڤ هەیە Ù„Û• پانتایی ئەم دونیایە ØŒ خوێك یان چەند خوێكی نەبێت ØŒ خوەكان هەر Ù„Û• سەرەتای تەمەنی منداڵی لەگەڵمان گەورە ئەبن

•    جۆرەكانی خوگرتن
•    * خوە بینراوەكان :* خوە نەبینراوەكان:

•    خوە بینراوەكان :خوەكان هەندێ جار Ù„Û• بەردەستی خۆمانن Ùˆ بەرجەستەین Ùˆ واتە بینراو(ئەو خوەیە مادییە واتە دەتوانین بیبینین ،هەموو ئالودەبونەكان دەگرێتەوە )
•    خوە نەبینراوەكان : خوە نهێنیەكان یان خوە هەست پێنەكراوەكان كەوا Ù„Û• ناخی مرۆڤدا Ú¯Û•Ø´Û• ئەكەن Ùˆ بێجگە Ù„Û• خۆی ÙƒÛ•Ù… كەس هەستی Ù¾ÛŽ ئەكات؛
•    بۆ نمونە :( شت ژماردن ØŒ چوارچێوە دروستكردن بۆ شتەكان ØŒ شەرم ،ترسان ... هتد ) .

•     Ù…ێژووی دروست بوون و،سەرهەڵدانی ئینتەرنێت زۆر ÙƒÛ†Ù† نییەو،دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1969ز،كە لەلایەن وەزارەتی بەرگری ئەمریكی یەوە Ù‡Û•ÙˆÚµÛŒ بۆ درا لێكۆڵەران هەستان بە دامەزراندنی تۆررێك بەناوی(تۆرری پرۆژەی لێكۆڵینەوەی پێشكەوتوو)و،كورتكراوەیARPA net-یان بۆ دانا.ئەم پرۆژەیە تایبەتبوو بە وەزارەتی بەرگری ئامریكی.لەساڵەكانی 1982Ùˆ1985ز-دا ئەم تۆڕی APRA netپەرەی زیاتری پێدراو، كرا بە دوو بەشی سەرەكییەوە بەناوەكانی (ARPA net)ÙƒÛ• بۆ مەبەستی شارستانی بەكاردەهات .بەشی (MIL net)كەتایبەت بوو بەپێشكەشكردنی خزمەتگوزاری بواری عەسكەری.Ù„Û• ساڵی 1986ز-یشدا دامەزراوەی زانستی نیشتیمانی (National Science Foundation)هەستا بە بەیەكگەیاندنی لێكۆڵیاران Ù„Û• تەواوی ویلایەتە یە كگرتووەكاندا بەهۆی پێنج كۆمپیوتەری گەورەوە ØŒ ÙƒÛ• ئەم تۆڕەیان ناونا NSF net  ØŒ كەبە بڕبڕەی پشتی ئینتەرنێت دادەنرێت.

•    خراپ بەكارهێنانی تەكنەلۆژیا ÙƒÛ†Ù…Û•ÚµÚ¯Û• وێراندەكات

•    بۆئەوەی زیاتر تێبگەین Ùˆ زیانی تەكنە لۆژیا ڕوون ببێتەوە ،زۆر بەكورتی ئاماژە بەگرفت Ùˆ زیانەكان دەدەین:
•    ئالوودە بوون بە ئینتەرنێت:ئەو كەسانە دەگرێتەوە ÙƒÛ• Ù„Û• Ù‡Û• هەفتەیەكدا زیاتر Ù„Û• 34 كاتژمێر ئەنتەرنێت بەكاربهێنێت    بەپێی لێكۆڵینەوەكانی (كیمبرلی یونج) ÛŒ مامۆستای زانكۆ Ù„Û• (بوواری دەرونی) ÛŒ زانستگەی (بیتسبرج) ÛŒ (برادفۆرد) Ù„Û• ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دەركەوتووە ÙƒÛ• (6%) ÛŒ بەكارهێنەرانی ئینتەرنێت تووشی (ئالوودەبوون بە ئینتەرنێت) هاتوون.

•    دەتوانین بڵێن هەمان ئەو بوارانە بەشێكی بەكارهێنەریان تووشی ئالوودە بوون،یان نیمچە ئالوودە بوون كردووە،ئەو بوارانەش ئەمانەن:

•    1. ژوورەكانی چاتChat Rooms: مەبەست Ù„Û• گفتوگۆی نێوان كەسەكانی بەشدار بووی تۆڕەكانی ئینتەرنێتە Ù„Û• ژوورە جیاواز Ùˆ ماڵپەڕە جیاوازەكانی چاتینگ دا،جا بۆ مەبەستی پەیداكردنی هاوڕێی نوێ بێت،یان بۆ كات بەڕێكردن Ùˆ گاڵتەو خۆشی جگەلەم بەشەی ئینتەرنێت سود Ù„Û• هیچ بەشێكی دیكە وەرناگرێت و،هەیانە زیاتر Ù„Û•                    (5 )كاتژمێریش بەسەر یەكەوەو بێمەودا چات دەكات.كەئەمەش مێشك ماندوو دەكات ولەزۆر ئەرك Ùˆ فرمانی پێویستی ڕۆژانەش دووری دەخاتەوەو،كاتێكی زۆریشی لێبەفیڕۆ دەچێت.

•    2. ماڵپەڕە سێكسییەكانSexual Websites:ئەم ماڵپەڕانە ÙˆÛŽÙ†Û•ÛŒ زۆر جوان Ùˆ سەرنج ڕاكێشی سێكسی و،پۆرنۆگرافی بڵاودەكەنەوەو،والە گەنجە تازەپێگەیشتووەكان دەكەن ئالوودەی بن و،زوو زوو سەردانی بكەن

•    3. یاری ئینتەرنێتیInternet Game،لەنێو ئەو مناڵە كوردانەی لەخوار (12) ساڵییەوەن Ùˆ ئینتەرنێت بەكاردەهێنن،شتێكی بەرچاوەو،هاتاوەكو ئەوكاتەی لەباری ئاسای دەردەچێت،واتە (1-2) كاتژێر Ù„Û•Ú•Û†Ú˜ÛŽÙƒ دا ،هیچ گرفتێكی نییە، بەڵام Ù„Û•ÙˆÛ• زیاتر گرفتی جەستەی Ùˆ دەروونی و،كار Ùˆ فرمانی ڕۆژانەشی لێدەكەوێتەوە

•    4. گفتو ÙˆÚ¯Û† Ùˆ ڕەخنەی Ù†ÛŽÙˆ یانەو كۆمەڵەكانClubs.

•    5. كردەیی لێكۆڵینەوە لەسەر ئینتەرنێت.

•    كێشەكانی ئالودەبون ئەمانەی لای خوارەوەن :

•    1.    ÙƒÛŽØ´Û• تەندروستییەكان: ئالوودەبوو Ù„Û• خەوتن Ùˆ Ù„Û• پشودان دوور دەكەوێًتەوە،بەهۆی وردە وردە زیادكردنی كاتی بەكارهێنانی ئینتەرنێت،كە ئەمەش وادەكات كاتەكانی Ø´Û•Ùˆ بۆ خەوتن Ùˆ پشودان ÙƒÛ•Ù… بێتەوە، وایان لێدەكات لەكارەكانیان Ùˆ دەوامیان دا تەمبەڵ Ùˆ وەڕس بن ونەتوانن بە باشی كارەكانیان بەڕێوە ببەن،ئەمە جگەلەوە ÛŒ سیستەمی بەرگریشیان لاواز دەبێت  بەجۆرێك كەبەئاسانی تووشی نەخۆشی دەبن و،بەهۆی دانیشتنیان بۆ ماوەیەكی زۆر لەبەرامبەر ئینتەرنێت دا ،مێشك Ùˆ چاویان ماندوو دەبێت و،وایان لێدێت زیاتر ئامادەبن بۆ تووشبوون بەنەخۆشی :Carpal Turrnel Syndrome
               .
•    2. ÙƒÛŽØ´Û•ÛŒ خێزانی: لانی ÙƒÛ•Ù… ئالوودەبووان توشی گرفتی نەبوونی كات دەبن لەنێوخێزانەكانیان دا و،فەرامۆشكردنی ئەركی خێزانی و،ناوماڵیش ÙƒÛŽØ´Û•ÛŒ دیكەی دەبێت و،زۆرجاریش پەیوەندی نێوان ÙƒÚ† Ùˆ كوڕەكان زیاد دەكات بۆ پەیوەندی سێكسی و،یەكتر بینین و،ئەمەش بەخیانەتی هاوسەری ناوزەد دەبێت بۆ خاوەن هاوسەرەكان و،ڕەنگە گرفتی جیابوونەوەی لێبكەوێتەوە.

•    3. ÙƒÛŽØ´Û•ÛŒ ئەكادیمی: لەزۆربەی لێكۆڵینەوەكان دا دەركەوتووە ÙƒÛ• زۆربەی بەكارهێنەرانی ئینتەرنێت ،بۆ كار Ùˆ پیشەكەیان ئینتەرنێت بەكارناهێنن،بۆ نموونە  لێكۆڵینەوەكەی  USA Today ÛŒ ساڵی 1997 ئەم ڕاستییە دووپات دەكاتەوە ،كە بەگوێرەی ئەم لێكۆڵینەوەیە و،بە بۆچوونی زۆربەی مامۆستایانی بەشدار بوو،بەكارهێنەران ئەوەندەی خەریكن وبەشەكانی دیكەی ئینتەرنێت بەكاردەهێنن،نیوو ئەوەندە بەكارهێنانی ئینتەرنێتیان پەیوەندی بە ڕاپۆرتی زانستی Ùˆ لێكۆڵینەوە ÛŒ ئەكادیمی Ùˆ پرۆگرامی خوێندنەكەیانەوە نییە.

•    4. كێشەكانی بوواری كاركردن: بەهۆی بوونی ئینتەرنێت Ù„Û• شوێن كاری زۆربەی كاركەران دا،هەندێك كاری كرێكارەكان لەدەست دەچێت و،ئەگەر ئەم كرێكارانە Ù„Û• ئالوودەبووانبن ئەوا گرفتەكان زیاتر دەبن.

•    5. لادان Ù„Û• داب Ùˆ نەریت Ùˆ كەلتوور:بەهۆی بینینی  زۆر Ùˆ بەردەوامی ماڵپەڕە پۆرنۆگرافی و،ڕیكلامی جلوبەرگ و،مەینۆشی و،فاڵ و،قومار و،بەشداربوون Ù„Û• ژوورە جنێو  ئامێزەكانی دەنگ Ùˆ Ú•Û•Ù†Ú¯ Ùˆ زۆرشتی دیكە،دەبێتە Ù‡Û†ÛŒ دووركەوتنەوە Ù„Û• كەلتور Ùˆ داب Ùˆ نەریت و،خوگری Ùˆ ئەنجامدانی هەندێك كردەوەو كار ÙƒÛ•Ù„Û•Ú¯Û•Úµ كلتور نەگونجێت.


Ù„