گۆڤاری نه‌شناڵ جوگرافی وینه‌ی زۆرجوانی له‌ باڵنده‌ ده‌گمه‌كانی جیهان كه‌ براوه‌ی پێشبڕكیی (بالنده‌ كه‌م په‌یدا بووه‌كان) بڵاو كرده‌وه‌..
یه‌كه‌مین ده‌وره‌ی وینه‌كان باڵنده‌ كه‌م په‌یدا بووه‌كان ده‌ست پێكراو وینه‌ براوه‌كان بلاو كرانه‌وه‌ له‌ گۆڤاری نشناڵ جوگرافی ..
ئه‌م پێشبڕكییه‌ له‌ یه‌كگرتوی نیونه‌ته‌وه‌یی و پارێزگاری كردن له‌سروشت له‌ سێ بڕگه‌ی بالنده‌كان (كه‌هه‌ره‌شه‌ی له‌ناوچوونیان له‌سه‌ره‌)بالنده‌كان به‌هه‌ره‌}ه‌ی له‌ناوچوون كه‌م بوونه‌ته‌وه‌ ئه‌م پێشبڕكییه‌ش ده‌ستی پێكرد..
له‌م پێشبڕكییه‌ 90 له‌سه‌د له‌ 566 جۆر له‌جوانترین وینه‌كانی بالنده‌كانی جیهان نمایشكرا...
لێژنه‌ی داوه‌ران ی ئه‌م پێشبڕكییه‌ له‌ 5 بالنده‌ناس پیك هاتبوو وینه‌ هه‌ڵبژێراوه‌كانیش وا بڕیاره‌ له‌سالی 2012 له‌ كتێبیكدا بڵاو بكاته‌وه‌...



له‌ق له‌قی كاكل له‌ ئاسیایی:::
ئه‌م وینه‌ تایبه‌ته‌ به‌ فڕینی له‌ق له‌قێكی ئاسیایی (Nipponia nippon)   له‌ چینه‌ له‌م پێشبڕكێیه‌ وینه‌گری براوه‌ خه‌لاتی یه‌كه‌مین (وینه‌ی ئه‌و بالندانه‌ی هه‌ره‌شه‌ی له‌ناوچوونیان له‌سه‌ره‌ یان زانیاری له‌سه‌ریان كه‌مه‌) ئه‌م جۆره‌ سه‌رده‌میك له‌ ڕوسیا و یابان و چین ژیانیان ئه‌كرد به‌لام له‌ ئێسته‌دا ژماره‌یان 250 نموونه‌یان ماوه‌ته‌وه‌ له‌ پارێزگاری شانژی چین كه‌م بووه‌ته‌وه‌ ..ئه‌ویش به‌هۆی زۆری زه‌وی كشتوكاڵی و كه‌مبونه‌وه‌ی شوینی نیشته‌ جێ بوونیان ڕووله‌ناوچوونن...

كاكاپو(توتی نیوزله‌ندی)..

توتی نیوزله‌ندی(Strigops habroptilus)  جۆرێكه‌ له‌ توتی و به‌گشتی یه‌كێكه‌ له‌ جوانترین باڵنده‌ كه‌م په‌یدابووه‌كانی جیهان ،،،ئه‌م وینه‌یه‌ یه‌كێكه‌ له‌و وینانه‌ی كه‌ هه‌ره‌شه‌ی له‌ناوچوونیان له‌سه‌ره‌ ،،
ته‌نها 124 نموونه‌ له‌م تووتیه‌ له‌ سروشتدا ماوه‌ته‌وه‌ ..ئه‌م جۆره‌ نافڕێت به‌م هۆیه‌شه‌وه‌ له‌لایه‌ن مه‌مكداره‌كانه‌وه‌ به‌ئاسانی راو ئه‌كریت ..به‌تایبه‌ت پشیله‌كان...

ماسی خۆری سه‌ر سوور...

ئه‌م وینه‌یه‌ براوه‌ی خه‌ڵاتی دووه‌م و یه‌كیكه‌ له‌وانه‌ی هه‌ڕه‌ش له‌ناوچوونیان له‌سه‌ره‌ ..ئه‌مه‌ ماسی خۆری سه‌رسوری یابانی  Grusjaponensis پێده‌ڵێن ..به‌شیوه‌یه‌كی گشتی ئه‌م بالندانه‌ له‌ یابان بینراون و ئه‌میش به‌هۆی كه‌می جێگای ژیانیان و زۆری زه‌وی كشتووكاڵی ڕوو له‌ناوچوونن..



توتی سك نارنجی::

ئه‌م وینه‌یه‌ دوو تووتی سك نارنجین(Neophema chrysogaster) ئه‌م وینه‌یه‌ش له‌ڕیزی پێشه‌وه‌ی براوه‌كان و وه‌رگری خه‌لاتی یه‌كه‌مینه‌كانه‌ ..(ئه‌و بالندانه‌ی كۆچه‌رین و هه‌ره‌شه‌ی له‌ناوچوونیان له‌سه‌ره‌)
ئه‌م شێوه‌یه‌ له‌ باشووری ڕۆژئاوای تاسمانی زاوزی ئه‌كه‌ن و له‌ زستاندا كۆچ بۆ باشوری ڕۆژهه‌لات ئه‌ڕۆن ئه‌مانیش به‌زۆری و فراوانی زه‌وی كشتوكاڵییه‌وه‌ هه‌ره‌شه‌ی له‌ناوچوونیان له‌سه‌ره‌ له‌ سروشتیشدا كه‌متر له‌ 150 نموونه‌یان ماوه‌ته‌وه‌...

مراوی ماسی خۆر(اردك)..پهلو..

دوومراوی ماسی خۆر یان پهلوچینی (Neophema chrysogaster)  له‌م وێنه‌یه‌دا له‌كاتی مه‌له‌ كردنن خه‌لاتی پێنجه‌می له‌و پێشبڕكێیه‌ وه‌رگرت هه‌ڕه‌شه‌ی له‌ناوچوونی له‌سه‌ره‌ له‌ ئێستادا نزیكه‌ی 2500 نموونه‌یان ماوه‌ته‌وه‌...

كونه‌په‌پووی دارستانی..(جغد)
ئه‌م وێنه‌یه‌ یه‌ك كونه‌ په‌پووی دارستانیه‌ (Athene blewitti) ا زه‌مانیك له‌ دارستانه‌كانی هند زۆر بوون وه‌ پله‌ی چواره‌می له‌ و پێشبڕكێیه‌ وه‌رگرت كه‌ هه‌ره‌شه‌ی له‌ناوچوونیان له‌سه‌ره‌ ..

پالیلا...

ئه‌م وێنه‌یه‌ یه‌ك پالیلایه‌و(Loxioides bailleui) له‌ هاوای یه‌ پله‌ی شه‌شه‌می به‌ده‌ست هێناوه‌ هه‌ڕه‌شه‌ی له‌ناوچوونیان له‌سه‌ره‌ ،،،كه‌می شوێنی ژیان و ڕاوكردنیان له‌لایه‌ن پشیله‌ی ناسانه‌وه‌ ڕووله‌كه‌مبوونه‌وه‌ن ...پێش بینیه‌كان وایان نیشان داوه‌ كه‌ تا 14 ساڵی تر نزیكه‌ی له‌ سه‌دا 97یان كه‌م ده‌بیته‌وه‌ ....

لاشەخوری ده‌ریایی جه‌زیره‌ی كریسمس(داڵی لاشخۆر):
ئه‌م وێنه‌یه‌ لاشخۆری ده‌ریایی جه‌زیره‌ی كریسمس (Fregata andrewsi)له‌كاتی فڕیندایه‌و له‌سه‌ر زه‌ریای هندی ئه‌م وێنه‌یه‌ش پله‌ی سێیه‌م و خه‌ڵاتی سێیه‌می وه‌رگرتووه‌ له‌و بالندانانه‌ی هه‌ڕه‌شه‌ی كه‌مبوونه‌وه‌یان له‌سه‌ره‌..
ئه‌م باڵنده‌ ته‌نیا له‌جه‌زیره‌ی كریسمس ی ئوستورالیا ئه‌ژی و به‌هۆی پیس بوونی هه‌واوه‌ كه‌می شكاری ماسییه‌وه‌ به‌ته‌واوی كه‌مبوونه‌ته‌وه‌ ...

مراوی ماسیخۆری به‌رازیلی...

ئه‌م میینه‌ی مراوی ماسیخۆره‌ به‌رازییلیه‌(Mergus octosetaceus) له‌گه‌ڵ جووجكه‌كانی براوه‌ی خه‌ڵاتی دووه‌م بوون به‌و پێیه‌ی (هه‌ره‌شه‌یه‌كی زۆریان له‌سه‌ره‌ بۆ له‌ناوچوون له‌ سروشتدا..))

هوبره‌ی گه‌وره‌ی هندی(داڵی گه‌وره‌)

ئه‌م باڵنده‌ كه‌ هۆبره‌ی گه‌وره‌ی هندنی (Ardeotis nigriceps) ناسراوه‌ خه‌ڵاتی چواره‌می له‌ ( هه‌ره‌سه‌ی له‌ناوچوون و كه‌می زانیارییه‌وه‌ له‌سروشتتدا) به‌ده‌ست هێناوه‌...

كلك گسكی سه‌رسورهینه‌ر...

پله‌ی سییه‌می له‌ (هه‌ره‌شه‌ی له‌ناوچوون یان كه‌می زانیارییه‌وه‌)  به‌م جۆره‌ بالنده‌ دراوه‌ به‌ناوی بالنده‌ی كلك گسكی سه‌رسورهینه‌ر (Loddigesia mirabilis) ...ژماره‌ی ئه‌م جۆره‌ بالنده‌ نزیكه‌ی 1000نموونه‌ی ماوه‌ته‌وه‌ به‌رده‌وام له‌كه‌مبوونه‌وه‌ن...

وەرگێڕانی // مریوان باوه‌نوری