لێكدانه‌وه‌ی ئایه‌ته‌كانی سوڕه‌تی فاتحه‌ به‌ پێی ته‌فسیری (ئاسان)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ ١

به‌ ناوی خوای به‌خشنده‌ی میهره‌بان (به‌ ناوی ئه‌و خوایه‌ی كانگای ڕه‌حمه‌ت و سۆزو به‌زه‌ییه‌).

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ٢
‌سوپاس و ستایش هه‌ر شایسته‌ی خوایه‌ و بۆ خوایه‌، که‌ خاوه‌ن و په‌روه‌ردگاری هه‌موو جیهانیان و هه‌موو بوونه‌وه‌ره.

الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ ٣
به‌خشنده‌ی میهره‌بان‌، کانگای ڕه‌حمه‌ت و میهره‌بانیه‌ (ڕه‌حمه‌تی له‌ دنیادا هه‌موو شتێکی گرتۆته‌وه‌، به‌ڵام له‌ قیامه‌تدا ته‌نها بۆ ئیماندارانه‌).

مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ٤
خاوه‌ن و سه‌رداری ڕۆژی پاداشت و سزایه‌ (پادشای ڕۆژی قیامه‌ته‌ که‌ دادپه‌روه‌ری ڕه‌هاو بێ سنووری تێدا به‌رپا ده‌کات). 

إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ٥
خوایه‌، ته‌نها هه‌ر تۆ ده‌په‌رستین و هه‌ر له‌تۆش داوای یارمه‌تی و پشتیوانی ده‌که‌ین (له‌ کاروباری دین و دنیاماندا، به‌که‌سی تر له‌ به‌ده‌کانت ناکرێت).

اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ ٦
خوایه‌ به‌رده‌وام ڕێنمووییمان بفه‌رموو بۆ ئه‌م ڕێبازی ڕاست و دروستی ئیسلامه‌.

صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ ٧
که‌ به‌رنامه‌ و ڕێبازی ئه‌وانه‌یه‌ له‌ نازو نیعمه‌تی خۆت به‌هره‌وه‌رت کردوون، نه‌مانخه‌یته‌ سه‌ر ڕێبازی ئه‌وانه‌ی خه‌شم و قینیان لێگیراوه‌ (به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌ ده‌یزانن و لایانداوه‌)، هه‌روه‌ها نه‌مانخاته‌ سه‌ر ڕێبازی ئه‌وانه‌ش، که‌ سه‌رگه‌ردان و گومڕان (به‌هۆی لاساری و یاخی بوون و نه‌زانینیانه‌وه‌)

زۆر سوپاس بۆ تۆی گوڵ و دڵ كاكه‌ فه‌نابوون هیوادارم جێگای ڕه‌زامه‌ندی ئێوه‌ی خۆشه‌ویست بێت

ده‌سته‌کانت خۆش بێت hawarikhali خوا جزای خێرت بداته‌وه‌ به‌ڕێزم، به‌هیوای سه‌رکه‌وتن.

ده سته كانت خؤشبيت كاكة hawarikhali به راستى بابه تيكى زور به سووده خوداى كه ورة باداشتى به خيرت بداته وه انشاءاللة سه ركه وتووده بى له زيان

لێكدانه‌وه‌ی ئایته‌كانی سوڕه‌تی (البقرة) له‌ ئایه‌تی (1) تا (16)

الم ١

‌چه‌ند پیتێك له‌ سه‌ره‌تای هه‌ندێ له‌ سووره‌ته‌كانی قورئاندا هاتوون ژماره‌یان (14) پیته‌، نیوه‌ی كۆی پیته‌كانی زمانی عه‌ره‌بین، بۆ سه‌لماندنی (اعجاز) و مه‌زنی و گرنگی قورئان كه‌ له‌ توانای هیچ كه‌سدا نیه‌ به‌و پیتانه‌ كتێبێكی ئاوا بێ وێنه‌ دابنێت، به‌راده‌یه‌ك هه‌تا ئه‌گه‌ر هه‌موو گرۆی ئاده‌میزاد و په‌ری كۆببنه‌وه‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ بێگومان ناتوانن، هه‌روه‌ها چه‌نده‌ها نهێنی تریشی تێدایه‌، زاناكان له‌ هه‌ندێكی دواون، هه‌ندێكیشیان وتوویانه‌: هه‌ر خوا خۆی زانایه‌ به‌ نهێنی ئه‌و پیتانه‌.


ذَٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ ٢

‌ئه‌و قورئانه‌ كتێبێكه‌ هیچ گومانێكی تێدا نیه‌، (كه‌ له‌ لایه‌ن خوای په‌روه‌ردگاره‌وه‌ ڕه‌وانه‌ كراوه‌ به‌ جبره‌ئیلدا بۆ پێغه‌مبه‌ر (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) كه‌ مایه‌ی ڕێنمووی و سه‌رچاوه‌ی هیدایه‌ته‌ بۆ خواناسان و پارێزكاران (كه‌ ئه‌وانه‌ن فه‌رزه‌كان جێبه‌جێ ده‌كه‌ن و له‌ حه‌رام خۆیان ده‌پارێزن، له‌ ڕووی بیروباوه‌ڕو كردارو گوفتره‌وه‌).


الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ ٣

ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕ به‌ نه‌بینراوه‌كان ده‌هێنن (وه‌ك خوا و فریشته‌ و ئه‌وانه‌ی خوا باسی كردوون و ئێمه‌ نایانبینین)، هه‌روه‌ها نوێژه‌كانیان به‌چاكی ئه‌نجام ده‌ده‌ن و له‌و ڕزق و ڕۆزییه‌ (حه‌ڵاڵه‌ی) پێمان به‌خشیوون، ده‌به‌خشن.


وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَبِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ ٤

(له‌ هه‌مان كاتدا) ئه‌وانه‌ باوه‌ڕ ده‌هێنن به‌و (په‌یامه‌ی) كه‌ بۆ تۆ (ئه‌ی محمد (‎‎‎‎صلی الله علیه‌ وسلم) دابه‌زێنراوه‌ و به‌و په‌یامانه‌ش كه‌ بۆ (پێغه‌مبه‌رانی‎ (سه‌لامی خوایان لێ بێت) پێش تۆ دابه‌زێنراوه‌، دڵنیاش ده‌بن كه‌ ڕۆژی دوایی پێش دێت و قیامه‌ت هه‌ر به‌رپا ده‌بێت.


أُولَٰئِكَ عَلَىٰ هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ٥

ئه‌وانه له سه‌ر شا ڕێگه‌ی هیدایه‌تی په‌روه‌ردگاریانن و هه‌ر ئه‌وانیش سه‌رفراز و سه‌رکه‌وتوو (ئه‌مانه‌ بنه‌ما سه‌ره‌کیه‌کانی ئیمان و ئیسلامن).


إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ ٦

به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی که‌ بێ باوه‌ڕ بوون ئاگاداریان بکه‌یت یان ئاگاداریان نه‌که‌یت یه‌کسانه‌ بۆیان، باوه‌ڕ و ئیمان ناهێنن...


[b]خَتَمَ اللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ وَعَلَىٰ سَمْعِهِمْ وَعَلَىٰ أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ٧ [/b]

(چونکه‌) خوا مۆری ناوه‌ به‌سه‌ر دڵ و گوێیاندا و په‌رده‌ی به‌سه‌ر چاویاندا هێناوه‌، (نه‌ بیرده‌که‌نه‌وه‌، نه‌ ئاماده‌ن حه‌ق ببیستن و ڕاستییه‌کان نابینن)، هه‌ر بۆیه‌ سزایه‌کی سه‌خت چاوه‌ڕێیانه‌ ‎‎‎ (ئه‌مانه‌ش ده‌سته‌یه‌کن له‌ بێ باوه‌ڕان که‌ هه‌ر خوا خۆی ده‌یانناسێت).


[b]وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِينَ ٨ [/b]

له‌ ناو خه‌ڵکیدا که‌سانێک هه‌ن که‌ ده‌ڵێن: ئیمان و باوه‌ڕمان به‌ خوا و به‌ ڕۆژی قیامه‌ت هێناوه‌ (له‌ڕاستیدا ئه‌وانه‌ درۆ ده‌که‌ن) ئه‌وانه‌ هه‌میشه‌ باوه‌ڕدار نین).


يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ ٩

ئه‌وانه‌ (به‌خه‌یاڵی خۆیان وا ده‌زانن) خوا و ئه‌و که‌سانه‌ ده‌خه‌ڵه‌تێنن که‌ باوه‌ڕداری ڕاسته‌قینه‌ن!! که‌چی جگه‌ له‌ خۆیان که‌سیان پێ ناخه‌ڵه‌تێنرێ، به‌ڵام هه‌ست ناکه‌ن و تێناگه‌ن و بیرناکه‌نه‌وه‌.


فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ ١٠

ئه‌وانه‌ له‌ دڵ و ده‌روونیاندا نه‌خۆشی بێ باوه‌ڕی و حه‌سوودی و کینه‌ هه‌یه‌، خوایش ده‌ردیان گران و کاریگه‌ر ده‌کات و سزایه‌کی سه‌ختیش (له‌ دینا و قیامه‌تدا) چاوه‌ڕێنانه‌ به‌ هۆی درۆکردن و (دژایه‌تییان بۆ ئیسلام).


وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ ١١

ئه‌وانه‌ کاتێک پێیان ده‌وترێت تۆوی گوناهو تاوان و خراپه‌کاری مه‌چێنن له‌ زه‌ویدا، ده‌ڵێن: به‌ڕاستی ئێمه‌ ته‌نها چاکسازی ده‌که‌ین!!


أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَٰكِن لَّا يَشْعُرُونَ ١٢

ئاگادار بن، که‌ ڕاستی هه‌ر ئه‌وانه‌ تۆوی خراپه‌ ده‌چێنن، به‌ڵام (به‌هۆی لووت به‌رزی و ده‌رده‌دارییانه‌وه‌) هه‌ستی پێ ناکه‌ن و (خۆیانی لێ گێل ده‌که‌ن).


وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَٰكِن لَّا يَعْلَمُونَ ١٣         

کاتێک پێیان ده‌وترێت ئیمان و باوه‌ڕ بهێنن وه‌کو ئه‌وه هه‌موو خه‌ڵکه‌ (بێ فێڵ و ڕاستگۆیانه‌) که‌ باوه‌ڕیان هێناوه‌، ده‌ڵێن: چۆن ئێمه‌ وه‌کو ئه‌و خه‌ڵکه‌ عه‌قڵ و گێلانه‌ باوه‌ڕ ده‌هێنین، (خه‌ڵکینه‌) چاک بزانن و ئاگاداربن که‌ هه‌ر ئه‌وانه‌ خۆیان که‌م عه‌قڵ و گێل و نه‌فامن، به‌ڵام بۆ خۆیان نازانن.


وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَىٰ شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ ١٤

كاتێكیش (دووڕووه‌كان) ده‌گه‌ن به‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هێناوه‌ ده‌ڵێن: ئێمه‌ ئیماندارین و باوه‌ڕمان هێناوه‌!!، كه‌چی كاتێك به‌ ته‌نها ده‌مێننه‌وه‌ له‌ لای شه‌یتانه‌ گه‌وره‌ و فێڵبازه‌كانیان ده‌ڵێن: به‌ڕاستی ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئێوه‌ین، بێگومان ئێمه‌ ته‌نها گاڵته‌یان پێده‌كه‌ین و پێیان ڕاده‌بوێرین!!


اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ ١٥

(به‌ڵام خه‌یاڵیان خاوه‌ چونكه‌) خوا سزای گاڵته‌جارییه‌كه‌یان لێده‌ستێنێت و (ده‌یانكاته‌ په‌ندو گاڵته‌جاڕ)، ئه‌وه‌ جارێ به‌ره‌ڵای كردوون تا كوێرانه‌ مل بنێن و درێژه‌ به‌گومڕایی خۆیان بده‌ن.

دواترین جار ده‌ستكاری كراوه‌ له‌لایه‌ن hawarikhali (2010-07-29 09:35:56)

لێكدانه‌وه‌ی ئایه‌ته‌كانی سوڕه‌تی (البقرة) له‌ ئایه‌تی (16) تا (31)


أُولَٰئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَىٰ فَمَا رَبِحَت تِّجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِينَ ١٦

ئه‌وانه‌ گومڕاییان كڕی به‌ڕێنموویی و هیدایه‌ت، بازرگانیه‌كه‌یان قازانجی نه‌كرد، سه‌رمایه‌كه‌شیان كه‌ هیدایه‌ته‌ له‌ ده‌ستیانداو مایه‌پووچ بوون و وه‌رگری ڕێبازی هیدایه‌ت نه‌بوون...


مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَّا يُبْصِرُونَ ١٧

نموونه‌ و وێنه‌ی ئه‌وانه‌ وه‌ك كه‌سێك وایه‌: ئاگرێك دابگیرسێنێت (بۆ سوودی خۆی و هاوڕێكانی) كه‌چی كاتێك هه‌ڵگیرساو ده‌وروبه‌ری خۆی ڕووناك كرده‌وه‌، خوا ڕووناكیه‌كه‌یان لێ بكوژێنێته‌وه‌ و له‌ چه‌نده‌ها تاریكیدا جێیان بهێڵێت و هیچ تروسكاییه‌ك نابینین و ڕێ ده‌رناكه‌ن. 


صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ ١٨

ئه‌وانه‌ كه‌ڕو لاڵ و كوێرن (له‌ ئاستی حه‌ق و ڕاستیداو)، ناشگه‌ڕێنه‌وه‌ (بۆ سه‌ر هیدایه‌ت). 
أَوْ كَصَيِّبٍ مِّنَ السَّمَاءِ فِيهِ ظُلُمَاتٌ وَرَعْدٌ وَبَرْقٌ يَجْعَلُونَ أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِم مِّنَ الصَّوَاعِقِ حَذَرَ الْمَوْتِ وَاللَّهُ مُحِيطٌ بِالْكَافِرِينَ ١٩
یاخود وێنه‌یان وه‌ك كه‌سانێك وایه‌ به‌ ده‌ست بارانێكی لێزمه‌وه‌ گیریان خواردبێت، كه‌ په‌ڵه‌ هه‌وری تاریك و هه‌وره‌ تریشقه‌ و بروسكه‌ی هه‌بێت، له‌ تاو ده‌نگی بروسكه‌كه‌ په‌نجه‌یان ده‌ئاخنن به‌گوێچكه‌یاندا له‌ ترسی مردن، خوایش گه‌مارۆی كافرانی داوه‌ (بارانه‌كه‌ قورئانه‌ و بروسكه‌كان، ترساندنی دووڕووه‌كانه‌ كه‌ حه‌ز به‌بیستنی ناكه‌ن). 


يَكَادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ أَبْصَارَهُمْ كُلَّمَا أَضَاءَ لَهُم مَّشَوْا فِيهِ وَإِذَا أَظْلَمَ عَلَيْهِمْ قَامُوا وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ٢٠

خه‌ریكه‌ تیشكی بروسكه‌كه‌ بینایی چاویان به‌رێت، هه‌ر كاتێك به‌ر پێیان ڕۆشن ده‌كاته‌وه‌، ده‌ڕۆن، هه‌ر كه‌ تیشكه‌كه‌ نه‌ماو تاریك بوو لێیان، (ده‌سڵه‌مێنه‌وه‌ و) هه‌ڵوێسته‌ ده‌كه‌ن، خۆ ئه‌گه‌ر خوا بیویستایه‌ بیستن و بینینیانی له‌ناو ده‌برد، به‌ڕاستی خوا ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر هه‌موو شتێكدا هه‌یه‌. 


يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ٢١

ئه‌ی خه‌ڵكینه‌ په‌روه‌ردگاری خۆتان بپه‌رستن، ئه‌و زاته‌ی كه‌ ئێوه‌ و پێشینانی ئێوه‌شی به‌دی هێناوه‌، بۆ ئه‌وه‌ی ڕێبازی خواناسی و ته‌قوا و پارێزكاری بگرنه‌ به‌ر.


الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَّكُمْ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَندَادًا وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ ٢٢

هه‌ر ئه‌وزاته‌ زه‌وی كردووه‌ به‌ فه‌رش و جێگای نیشته‌جێ بوون و ژیان بۆتان، ئاسمانی وه‌كو سه‌قفێك به‌سه‌رتانه‌وه‌ ڕاگیر كردووه‌، له‌ ئاسمانه‌وه‌ ئاوی بۆ باراندوون، جا به‌هۆیه‌وه‌ جۆره‌ها به‌رهه‌می (دره‌خت و گژوگیای) به‌ده‌رهێناوه‌ تا ببێته‌ ڕزق و ڕۆزی بۆتان، كه‌واته‌ شه‌ریك و هاوتا بۆ خوا بڕیار مه‌ده‌ن، كه‌ خۆشتان ده‌زانن په‌رستراو ده‌بێت به‌دیهێنه‌ر بێت.


وَإِن كُنتُمْ فِي رَيْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ٢٣

جا ئه‌گه‌ر ئێوه‌ له‌ دوو دڵیدان و گومانتان له‌م (قورئانه‌ پیرۆزه‌) هه‌یه‌ كه‌ دامانبه‌زاندووه‌ بۆ به‌نده‌ی خۆمان محمد (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ئه‌گه‌ر بۆتان ده‌كرێت ئێوه‌ش هه‌وڵ بده‌ن سووره‌تێكی وه‌ك ئه‌و بهێنن، هاوپه‌یمان و هاوكاره‌كانیشتان جگه‌ له‌ خوا (بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌) بانگ بكه‌ن ئه‌گه‌ر ئێوه‌ ڕاست ده‌كه‌ن. 


فَإِن لَّمْ تَفْعَلُوا وَلَن تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ ٢٤

خۆ ئه‌گه‌ر نه‌تانتوانی و هه‌رگیز نایشتوانن (كه‌واته‌ باوه‌ڕبهێنن و) خۆتان بپارێزن له‌و ئاگره‌ی: سووته‌مه‌نیه‌كه‌ی خڵكی و به‌رده‌، كه‌ بۆ بێ باوه‌ڕ و خوانه‌ناسان ئاماده‌ كراوه‌. 


وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا قَالُوا هَٰذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ٢٥

(ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) مژده‌ بده‌ به‌وانه‌ی كه‌ باوه‌ڕیان هێناوه‌ و كارو كرده‌وه‌ چاكه‌كانیان ئه‌نجامداوه‌ به‌وه‌ی باخه‌كانی به‌هه‌شت كه‌ چه‌نده‌ها ڕوبار به‌ژێردره‌خت و به‌ناو باخه‌كانیدا ده‌ڕوات، به‌ڕاستی بۆیان ئاماده‌یه‌، هه‌ركاتێك له‌ میوه‌و به‌رهه‌مێكی ئه‌و باخانه‌یان بۆ ده‌هێنن، ده‌ڵێن: ئێستا له‌وه‌تان هێنا، تاوێك له‌مه‌و پێش خواردمان، هه‌ر ده‌یهێنین و له‌یه‌كتریش ده‌چن، (له‌ ڕه‌نگ و ڕواڵه‌تدا، به‌ڵام له‌تام و بۆندا زۆر جیاوازن)، هه‌روه‌ها له‌وێدا هاوسه‌رانی پاك و بێ گه‌ردیان بۆ ئاماده‌كراوه‌ (ئه‌و به‌خته‌وه‌رانه‌) ژیانی هه‌میشه‌یی و نه‌بڕاوه‌ له‌و به‌هه‌شته‌دا ده‌به‌نه‌ سه‌ر. 


إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَن يَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ ٢٦

به‌ڕاستی خوا باكی نیه‌و نه‌نگ نیه‌ به‌لایه‌وه‌ هه‌ر نموونه‌یه‌ك بهێنێته‌وه‌ به‌ مێشوله‌یه‌ك، له‌ویش بچووكتر بێت یان گه‌وره‌تر، جا ئه‌وانه‌ی ئیمان و باوه‌ڕیان هێناوه‌، ئه‌وه‌ چاك ده‌زانن ئه‌م نمونه‌یه‌ ڕاسته‌ و له‌ لایه‌ن په‌روه‌ردگاریانه‌وه‌یه‌، ئه‌وانه‌ش كافرو بێ باوه‌ڕن ده‌ڵێن: خوا مه‌به‌ستی چی بوو له‌م نموونه‌یه‌دا؟ (خوای گه‌وره‌ش ده‌فه‌رموێت) زۆرێكی پێ گومڕا ده‌كات و زۆرێكی تریشی پێ هیدایه‌ت و ڕێنمووی ده‌كات، به‌ڵام دیاره‌ جگه‌ له‌ لارو وێرو یاخی و تاوانباران كه‌سی تر گومڕا ناكات... 


الَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ٢٧

ئه‌وانه‌ی په‌یمانی خوا (كه‌ له‌ ڕووی فیتره‌ت و سروشت و په‌یامه‌كانی خواوه‌) هه‌یانه‌، (كه‌ ده‌بێت خواناس بن) هه‌ڵده‌وه‌شێننه‌وه‌ و په‌یڕه‌وی ناكه‌ن له‌دوای به‌هێزو پته‌و بوونی، ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ش ده‌پسێنن كه‌ خوا فه‌رمانی گه‌یاندنی داوه‌، له‌زه‌ویشدا تاوان و خراپه‌ ده‌چێنن، ئا ئه‌وانه‌ خۆیان زه‌ره‌رمه‌ند و خه‌ساره‌تمه‌ندن. 


كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَكُنتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْيَاكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ٢٨

(خه‌ڵكینه‌)، چۆن بێ بڕوا ده‌بن به‌ خوا له‌كاتێكدا ئێوه‌ بێ گیان بوون (له‌ توێی خاكدا) خوا (دروستی كردوون) و گیانی به‌به‌ردا كردن، پاشان ده‌تانمرێنێت و دوایی زیندووتان ده‌كاته‌وه‌، ئه‌وسا هه‌ر بۆ لای ئه‌ویش ده‌برێنه‌وه‌. 


هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ٢٩

هه‌ر ئه‌وزاته‌ هه‌موو شتێكی له‌ زه‌ویدا بۆ ئێوه‌ دروست كردووه‌، پاشان ویستی ئاسمان دروست بكات، بۆیه‌ به‌ حه‌وت چین به‌دی هێناو ڕێكی خستن، هه‌ر خۆیشی به‌ هه‌موو شتێك زاناو ئاگاداره‌.


وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ ٣٠

(ئه‌ی محمد (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) باسی ئه‌وه‌ بكه‌ له‌ دێرین زه‌ماندا) په‌روه‌ردگارت به‌ فریشته‌كانی وت: به‌ڕاستی من ده‌مه‌وێت له‌ زه‌ویدا جێنشینێك دابنێم (بۆ ئاوه‌دانی و دینداری)، فریشته‌كان وتیان: ئایا كه‌سێكی تیادا ده‌كه‌یته‌ جێنشین كه‌ خراپه‌و تاوانی تیادا بچێنێت و خوێنرێژی تێدا ئه‌نجام بدات؟! له‌كاتێكدا ئێمه‌ ته‌سبیحات و سوپاس و ستایشت ده‌كه‌ین و قه‌درو ڕێزی تۆ چاك ده‌زانین و به‌دوورت ده‌گرین له‌و شتانه‌ی شایسته‌ی تۆ نین، (له‌وه‌ڵامیاندا) خوا فه‌رمووی: بێگومان ئه‌وه‌ی ئێوه‌ نایزانن من ده‌یزانم.

دواترین جار ده‌ستكاری كراوه‌ له‌لایه‌ن hawarikhali (2010-08-01 17:58:32)

                 لێكدانه‌وه‌ی ئایه‌ته‌كانی سوڕه‌تی (البقرة) له‌ ئایه‌تی (51) تا (66)


وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَىٰ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ ٥١

یادی ئه‌و (نیعمه‌ته‌) بكه‌نه‌وه‌ كاتێك چل شه‌و واده‌مان دانا بۆ موسا (بۆ پاڕانه‌وه‌و نزا) پاشان گوێره‌كه‌كه‌تان كرده‌ خواتان، بێگومان ئێوه‌ سته‌مكار بوون. 


ثُمَّ عَفَوْنَا عَنكُم مِّن بَعْدِ ذَٰلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ٥٢

پاشان (له‌و هه‌موو هه‌ڵانه‌تان) خۆشبووین بۆ ئه‌وه‌ی سوپاسگوزاریی بكه‌ن.


وَإِذْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ٥٣

یادی ئه‌ونیعمه‌ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كاتێك كتێبی (ته‌ورات) و جیاكه‌ره‌وه‌ی (ره‌واو، ناڕه‌وامان) به‌خشی به‌ موسا بۆ ئه‌وه‌ی ڕێبازی هیدایه‌ت بگرنه‌به‌ر (له‌ گومڕایی ڕزگارتان ببێت).


وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنفُسَكُم بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَىٰ بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ عِندَ بَارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ٥٤

یادی ئه‌و نیعمه‌ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كاتێك موسا به‌ قه‌وم و هۆزی خۆی وت: ئه‌ی قه‌وم و هۆزه‌كه‌م به‌ڕاستی ئێوه‌ به‌و گوێره‌كه‌ په‌رستی یه‌ سته‌متان له‌ خۆتان كردووه‌، ده‌ی بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ لای به‌دیهێنه‌رتان و ته‌وبه‌ بكه‌ن و ئینجا خۆتان بكوژن (بێ تاوان تاوانبان بكوژێت)، ئه‌وه‌ باشتره‌ بۆتان (چونكه‌ تاوانه‌كه‌تان زۆر گه‌وره‌یه‌) پاشان ئه‌ویش (واته‌ خوا دوای له‌ناوبردنی هه‌ندێك له‌ تاوانباران) تۆبه‌ی وه‌رگرت (له‌وانه‌ی مابوون)، له‌ ڕاستیدا ته‌نها ئه‌و زاته‌ هێجگار ته‌وبه‌ وه‌رگرو به‌ ڕه‌حم و دلۆڤانه‌. 


وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَىٰ لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ ٥٥

یادی ئه‌و نیعمه‌ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كه‌ وتتان: ئه‌ی موسا هه‌رگیز باوه‌ڕت پێناهێنین تاوه‌كو به‌ ئاشكراو به‌ چاوی خۆمان خوا نه‌بینین، ئیتر یه‌كسه‌ر هه‌وره‌بروسكه‌كه‌ لێی دان، له‌ كاتێكدا كه‌ ته‌ماشاتان ده‌كرد و به‌ده‌ورو به‌ری خۆتاندا ده‌تانڕوانی (به‌سه‌رسامیه‌وه‌ بیرتان ده‌كرده‌وه‌). 


ثُمَّ بَعَثْنَاكُم مِّن بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ٥٦

پاشان زیندوومان كردنه‌وه‌و ژیانمان پێبه‌خشینه‌وه‌ له‌دوای ئه‌و مه‌رگه‌تان بۆ ئه‌وه‌ی سوپاسگوزاریی بكه‌ن.


وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ كُلُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَٰكِن كَانُوا أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ٥٧

(هه‌روه‌ها) له‌ نازو نیعمه‌ته‌كانی خوا بۆتان ئه‌وه‌یه‌: ئێمه‌ هه‌ورمان بۆ كردن به‌ سێبه‌رو گه‌زۆمان بۆ باراندن و په‌له‌وه‌ری شه‌لاقه‌مان بۆ ناردن، ده‌ بخۆن له‌و ڕزق و ڕۆزییه‌ چاكانه‌ی كه‌ پێمان به‌خشیوون (به‌ڵام له‌به‌ر بێ دینی و سته‌میان تۆڵه‌مان لێسه‌ندن)، جا وه‌نه‌بێت ئه‌وانه‌ سته‌میان له‌ ئێمه‌ كرد بێت به‌ڵكو هه‌ر سته‌میان له‌ خۆیان ده‌كرد.


وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَٰذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَّغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ ٥٨

یادی ئه‌و نیعمه‌ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كاتێك وتمان: بچنه‌ ئه‌م شاره‌وه‌ (كه‌ قودسه‌)، جا هه‌رچی حه‌زی لێده‌كه‌ن له‌وێ له‌ هه‌ر جێییه‌كی به‌فراوانی و خۆشی بیخۆن، له‌ ده‌روازه‌ی شاره‌كه‌ به‌رێزو كڕنووشی (پێزانینیه‌وه‌) بچه‌نه‌ ژوره‌وه‌ و بڵێن: خوایه‌ له‌ تاوانه‌كانمان ببووره‌، ئه‌و كاته‌ ئێمه‌ش له‌ هه‌ڵه‌ و تاوانه‌كانتان ده‌بوورین، ئێمه‌ پاداشتی چاكه‌كاران له‌ ئاینده‌دا زۆر به‌ زیاده‌وه‌ ده‌ده‌ینه‌وه‌.

 
فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنزَلْنَا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِّنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ ٥٩

كه‌چی ئه‌وانه‌ی سته‌میان كردبوو یه‌كسه‌ر گوفتاره‌كه‌یان گۆڕی به‌شتێك بێجگه‌ له‌وه‌ی پێیان وترا بوو (واته‌ به‌ لووت به‌رزیه‌وه‌ چوونه‌ ژووره‌وه‌)، جا ئێمه‌ش له‌ ئاسمانه‌وه‌ سزایه‌كمان دابه‌زانده‌ سه‌ر ئه‌وانه‌ی سته‌میان كرد به‌هۆی ئه‌وه‌ی له‌ فه‌رمانی خوا ده‌رده‌چوون.


وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِن رِّزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ ٦٠

یادی ئه‌و نیعمه‌ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كاتێك موسا بۆ قه‌وم و گه‌له‌كه‌ی خۆی داوای بارینی بارانی كرد، ئێمه‌ش پێمان وت: به‌ گۆچانه‌كه‌ت بده‌ به‌ (تاشه‌) به‌رده‌كه‌دا (جا هه‌ر ئه‌و كاره‌ی ئه‌نجامدا) به‌رده‌كه‌ دوانزه‌ كانی لێ هه‌ڵقوڵا، بێگومان هه‌ر هۆزێك چاوگه‌ی خۆی ناسی (ئینجا پێمان وتن) ده‌ بخۆن و بخۆنه‌وه‌ له‌ ڕزق و ڕۆزی و به‌خششی خواو تاوان و خراپه‌ مه‌كه‌ن له‌سه‌ر زه‌ویدا له‌ كاتێكدا كه‌ به‌چاندنی تۆوی خراپه‌وه‌ خه‌ریكن. 


وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَىٰ لَن نَّصْبِرَ عَلَىٰ طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنبِتُ الْأَرْضُ مِن بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَىٰ بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُم مَّا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِّنَ اللَّهِ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُوا يَعْتَدُونَ ٦١

یادی ئه‌و نیعمه‌ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كاتێك به‌ موساتان وت: ئێمه‌ هه‌رگیز له‌سه‌ر یه‌ك جۆر خۆراك ئۆقره‌ ناگرین و به‌ته‌نها جۆرێك خوارده‌مه‌نی ڕازی نین، له‌به‌رئه‌وه‌ داوا له‌ په‌روه‌ردگارت بكه‌ له‌ ڕزق و ڕۆزی و به‌رو بوومی زه‌ویمان بۆ به‌رهه‌م بهێنێت له‌ ڕوه‌كی پاقله‌یی وخه‌یارو سیرو نیسك و پیاز، موسا پێی وتن: باشه‌ چۆن ئێوه‌ شتی كه‌م و ئایه‌خ و ناته‌واو وه‌رده‌گرن له‌جیاتی شتی له‌و چاكترو باشتر؟ ده‌ دابه‌زن بۆ شارێك (بیابانی سینا، به‌جێبهێڵن) ئینجا به‌ڕاستی ئه‌وه‌ی داوای ده‌كه‌ن ده‌ستتان ده‌كه‌وێت. (جا به‌هۆی ئه‌و بیروباوه‌ڕو بیانوو گرتن و لاسارییه‌یانه‌وه‌) سوكیی و ڕیسوایی و لاتی و زه‌بوونی درا به‌سه‌ریاندا و شایانی خه‌شم و قینی خوایش بوون، چونكه‌ ئه‌وان به‌ڕاستی باوه‌ڕیان نه‌ده‌كرد به‌ئایه‌ته‌كانی خواو، پێغه‌مبه‌ره‌كانیان به‌ناحه‌ق ده‌كوشت، ئه‌وه‌ش به‌هۆی ڕۆچوونیانه‌وه‌ له‌یاخی بوون و نافه‌رمانیدا، هه‌میشه‌ ده‌ستدرێژیان ده‌كرد (ئێسته‌ش به‌رده‌وامن له‌سه‌ر به‌رنامه‌ی باوو باپیرانی خوانه‌ناسیان). 


إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَىٰ وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ٦٢

بێگومان ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هێناوه‌ (له‌ ئوممه‌تی محمد (صلی الله‌ علیه‌ وسلم)، ئه‌وانه‌ش كه‌ بوونه‌ جووله‌كه‌ (شوێنكه‌وته‌ی ڕاسته‌قینه‌ی موسان)، گاوره‌كانیش (كه‌ شوێنكه‌وته‌ی ڕاسته‌قینه‌ی عیسان)، (ێابئه)ش كه‌ شوێنكه‌وته‌ی ڕاسته‌قینه‌ی داودن)، ئه‌وانه‌ هه‌ر ده‌سته‌یه‌كیان باوه‌ڕی دامه‌زراوی هێنا بێت به‌ خواو ڕۆژی دوایی و كارو كرده‌وه‌ی چاكه‌ی ئه‌نجام دابێت، جا ئه‌وانه‌ پاداشتیان لای په‌روه‌ردگاریانه‌، نه‌ ترس و بیمیان ده‌بێت، نه‌ غه‌م و په‌ژاره‌ش ڕوویان تێده‌كات.


وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُم بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ٦٣

یادی ئه‌و نیعمه‌ته‌ش بكه‌نه‌وه‌ كاتێك په‌یمانمان لێوه‌رگرتن (كه‌ په‌یڕه‌وی ته‌ورات بكه‌ن) و كێوی گورمان به‌ڕاسه‌رتانه‌وه‌ ڕاگرت و پێمان وتن: ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی پێمانداون به‌ توندی بیگرن (ئه‌گینا ئه‌م چیایه‌ ده‌ده‌ین به‌سه‌رتاندا)، هه‌میشه‌ش با له‌ بیرتان بێت چی تێدایه‌و چیتان لێده‌خوازێت، بۆ ئه‌وه‌ی له‌ خوا ترس و پارێزكاربن


ثُمَّ تَوَلَّيْتُم مِّن بَعْدِ ذَٰلِكَ فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَكُنتُم مِّنَ الْخَاسِرِينَ ٦٤

كه‌چی پاش ئه‌وانه‌ هه‌مووی ڕووتان وه‌رچه‌رخاند له‌ ڕێبازی خوا، (په‌یمانه‌كه‌تان شكاند)، ئه‌وكاته‌ ئه‌گه‌ر به‌زه‌یی و یارمه‌تی و فه‌زڵی خوا نه‌بوایه‌ له‌ سه‌رتان، ئه‌وه‌ ده‌چوونه‌ ڕیزی خه‌ساره‌تمه‌ندانه‌وه‌.


وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنكُمْ فِي السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ ٦٥

سوێند به‌ خوا بێگومان زانیووتانه‌ و ئاگادارن چیمان به‌سه‌ر ئه‌وانه‌تاندا هێنا ڕۆژانی شه‌ممه‌ ده‌ستدرێژییان ده‌كردو له‌ سنوور ده‌رده‌چوون، (له‌به‌ر ئه‌وه‌ بڕیارمانداو) وتمان: ببنه‌ مه‌یموونی دوورخراوه‌ له‌ ڕه‌حمه‌تی خوا (بڕیار بوو جووله‌كه‌كانی شاره‌كه‌ی قه‌راغ ده‌ریا ـ ئیلیه‌ ـ ڕۆژانی شه‌ممه‌ ته‌رخان بكه‌ن بۆ خواپه‌رستی و ڕاوه‌ماسی تیادانه‌كه‌ن، دیاره‌ ماسییه‌كانیش هه‌ستیان به‌وه‌ كردووه‌، بۆیه‌ له‌و ڕۆژه‌دا خۆیان نواندووه‌، جوله‌كه‌ش به‌سروشت زۆر به‌ته‌ماعن، بیریان كرده‌وه‌ له‌ ته‌گبیرو فێڵێك، ئه‌ویش به‌وه‌ی كه‌ له‌ ڕۆژی هه‌ینیدا داوو تۆڕیان بۆ بنێنه‌وه‌ تا له‌ شه‌ممه‌دا تێی بكه‌ون، ڕۆژی یه‌ك شه‌ممه‌ چی كه‌وتۆته‌ داوو تۆڕه‌كانه‌وه‌ ده‌ری بهێنن (له‌ ته‌فسیری ئایه‌تی ١٦٣ تا ١٦٦، له‌ سووره‌تی ـ الأعراف ـ دا ئه‌م ڕووداوه‌ باسكراوه‌).

                     لێكدانه‌وه‌ی ئایه‌ته‌كانی سوڕه‌تی (البقرة) له‌ ئایه‌تی (81) تا (96)


بَلَىٰ مَن كَسَبَ سَيِّئَةً وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِيئَتُهُ فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ٨١

نه‌خێر وانییه‌، ئه‌و كه‌سه‌ی گوناهو تاوان ئه‌نجام بدات و تاوانه‌كانی هه‌موولایه‌كی دابگرێت (ئاشكراو نادیاری) ئه‌و جۆره‌ كه‌سانه‌ نیشته‌جێی ئاگری دۆزه‌خن و بۆ هه‌میشه‌یی تیایدا ده‌مێننه‌وه‌ (له‌ هه‌ر نه‌ته‌وه‌و هۆزو تیره‌و تایه‌فه‌یه‌ك بن).

 
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ٨٢

ئه‌و كه‌سانه‌ش باوه‌ڕیان هێناوه‌و كرده‌وه‌ چاكه‌كان ئه‌نجام ده‌ده‌ن، هه‌ر ئه‌وانن نیشته‌جێی به‌هه‌شتن و تیایدا ژیانی هه‌تا هه‌تایی ده‌به‌نه‌ سه‌ر (له‌ هه‌ر چین و توێژو ڕه‌گه‌زێك بن).

 
وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِّنكُمْ وَأَنتُم مُّعْرِضُونَ ٨٣

یادی ئه‌و نیعمه‌ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كاتێك په‌یمانمان وه‌رگرت له‌نه‌وه‌ی ئیسرائیل كه‌جگه‌ له‌خوا كه‌سی تر نه‌په‌رستن و له‌گه‌ڵ دایك و باوكدا چاكه‌كار بن، هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ خزمان و هه‌تیوان و هه‌ژارانیشداو گوفتاری چاك و جوان ڕوو به‌ خه‌ڵكی بڵێن، هه‌روه‌ها نوێژه‌كانتان به‌چاكی ئه‌نجام بده‌ن و زه‌كاتیش بده‌ن، پاشان ئێوه‌ (له‌جیاتی گوێڕایه‌ڵی) پشتتان تێكرد، جگه‌ له‌كه‌مێكتان نه‌بێت، له‌كاتێكدا زۆربه‌تان (له‌و هه‌موو ئامۆژگارییه‌ به‌سوودانه‌) ڕوو وه‌رده‌چه‌رخێنن و پشتی تێده‌كه‌ن. 


وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ ٨٤

یادی ئه‌و نیعمه‌ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كاتێك په‌یمانمان له‌ ئێوه‌ وه‌رگرت كه‌ ئیتر خوێنی یه‌كتر (به‌ ناحه‌ق) نه‌ڕێژن و یه‌كتر له‌ ماڵ و حاڵی خۆتان ده‌ربه‌ده‌ر نه‌كه‌ن، پاشان بڕیاریشتان له‌سه‌ر ئه‌وه‌داو له‌كاتێكدا خۆیشتان شایه‌تی له‌سه‌ر ئه‌مه‌ ده‌ده‌ن.


ثُمَّ أَنتُمْ هَٰؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِيقًا مِّنكُم مِّن دِيَارِهِمْ تَظَاهَرُونَ عَلَيْهِم بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأْتُوكُمْ أُسَارَىٰ تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَاءُ مَن يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَىٰ أَشَدِّ الْعَذَابِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ٨٥

له‌وه‌ودوا ئێوه‌ هه‌ر ئه‌وانه‌ن (ئاماژه‌یه‌ بۆ جووله‌كه‌كانی سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر (صلی الله‌ علیه‌ وسلم)خه‌ریكی یه‌كتركوشتنن، ده‌سته‌یه‌ك له‌ (خزمانی) خۆتان له‌ ماڵ و حاڵی خۆیان ده‌ربه‌ده‌ر ده‌كه‌ن پشتی یه‌كتر ده‌گرن دژ به‌ ده‌سته‌یه‌كتان به‌ تاوان و دوژمنایه‌تی، كه‌چی ئه‌گه‌ر به‌دیلی ده‌ستی دوژمن بكه‌وتنایه‌ ئه‌وا ئێوه‌ فیدیه‌تان بۆ ده‌دان و ئازادتان ده‌كردن، له‌ حاڵێكدا ده‌ربه‌ده‌ركردنه‌كه‌یان له‌سه‌رتان حه‌رامه‌، كه‌وابوو چۆن ده‌بێت باوه‌ڕتان به‌ به‌شێكی (ته‌ورات) هه‌بێت و به‌شێكی تری باوه‌ڕتان نه‌بێت؟ ئایا پاداشتی ئه‌وه‌تان كه‌ ئه‌وكاره‌ ده‌كات جگه‌ له‌سه‌ر شۆڕیی و سووكی نه‌بێت له‌ ژیانی دنیادا هیچی تر هه‌یه‌؟ له‌ ڕۆژی قیامه‌تیشدا ده‌گه‌ڕێنرێنه‌وه‌ بۆ ناو سه‌ختترین سزا، خوایش بێ ئاگانیه‌ له‌و كارانه‌ی كه‌ ئێوه‌ ئه‌نجامی ده‌ده‌ن. 


أُولَٰئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ ٨٦

ئه‌وانه‌، ئه‌وانه‌ن كه‌ ژیانی دنیایان كڕی و گۆڕیویانه‌ته‌وه‌ به‌ ژیانی (به‌هه‌شت)و دوارۆژ، له‌به‌ر ئه‌وه‌ سزایان له‌سه‌ر كه‌م ناكرێته‌وه‌و ئه‌وانه‌ هه‌رگیز یارمه‌تی نادرێن و سه‌رناخرێن.

 
وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّيْنَا مِن بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَفَكُلَّمَا جَاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لَا تَهْوَىٰ أَنفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِيقًا كَذَّبْتُمْ وَفَرِيقًا تَقْتُلُونَ ٨٧

سوێند بێت بێگومان ئێمه‌ ته‌وراتمان به‌خشی به‌ موساو به‌رده‌وام دوای ئه‌ویش پێغه‌مبه‌رانمان ڕه‌وانه‌ كردو به‌ عیسای كوری مه‌ریه‌م به‌ڵگه‌و نیشانه‌و موعجیزه‌ی جۆراو جۆرمان به‌خشی هه‌روه‌ها پشتگیریمان كرد به‌ فریشته‌ (جبرئیل)، ئایا چۆن ده‌بێت هه‌ر كاتێك پێغه‌مبه‌رێكمان ڕه‌وانه‌ كردبێت، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئاره‌زووه‌كانی ئێوه‌دا نه‌گونجا بێت، خۆتان به‌زل زانیوه‌و لووتتان به‌رز كردۆته‌وه‌و بڕواتان نه‌هێناوه‌، ئه‌وسا ده‌سته‌یه‌كتان (به‌رنامه‌ی خواتان) به‌ درۆ زانیووه‌و هه‌ندێكیشتان پێغه‌مبه‌رانتان ده‌كوشت.


وَقَالُوا قُلُوبُنَا غُلْفٌ بَل لَّعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَقَلِيلًا مَّا يُؤْمِنُونَ ٨٨

هه‌روه‌ها (جوله‌كه‌كانی سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) وتیان: دڵه‌كانمان داخراوه‌ (له‌ گوفتاری تۆ، تێناگه‌ین) نه‌خێر وانی یه‌، ئه‌وانه‌ خوا نفرینی لێكردوون به‌هۆی كوفرو خوانه‌ناسیانه‌وه‌، كه‌وابوو به‌ كه‌م شت بڕوا ده‌كه‌ن. 


وَلَمَّا جَاءَهُمْ كِتَابٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ وَكَانُوا مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جَاءَهُم مَّا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَافِرِينَ ٨٩

كاتێك له‌ لایه‌ن خواوه‌ كتێبێك (قورئان) هات بۆیان، كه‌: ئه‌و كتێبانه‌ی ئه‌وانیش په‌سه‌ند ده‌كات و به‌ڕاستی ده‌زانێت، ئه‌وان پێشتر داوای سه‌ركه‌وتن و زاڵ بونیان به‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی بێ باوه‌ڕ بوون له‌ خوا ده‌كرد به‌ هۆی شوێنكه‌وتنیان بۆ پێغه‌مبه‌ر (صلی الله‌ علیه‌ وسلم)، كه‌چی كاتێك ئه‌و پێغه‌مبه‌ره‌یان بۆ هات كه‌ ده‌یانناسی، بڕوایان پێ نه‌كرد، كه‌واته‌ با نه‌فرین و له‌عنه‌تی خوا له‌سه‌ر كافران بێت. 


بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنفُسَهُمْ أَن يَكْفُرُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ بَغْيًا أَن يُنَزِّلَ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ عَلَىٰ مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ فَبَاءُوا بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٍ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ مُّهِينٌ ٩٠

(ئه‌و جووله‌كانه‌) خۆیان به‌شتێكی ناپه‌سه‌ند فرۆشت (هه‌ڵوێستێكی نادروستیان نواند) كاتێك كافر بوون به‌و قورئانه‌ی خوا ناردوویه‌تی، (له‌ حه‌سوودی)و سه‌ركه‌شیدا (ره‌خنه‌یان گرت و وتیان): بۆچی خوای گه‌وره‌ ده‌رگای فه‌زڵ و لای ڕه‌حمه‌ت ده‌كاته‌وه‌ له‌ هه‌ركه‌سێك بیه‌وێت له‌ به‌نده‌كانی!! ئه‌وسا ئیتر دووچاری یه‌ك له‌ دوای یه‌كی ڕق و خه‌شمی خوا بوون (چونكه‌ وه‌نه‌بێت ته‌نها كافر بوو بن به‌ محمد (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) و به‌قورئان، به‌ڵكو كافربوون به‌ موساو ته‌وراتیش كه‌ داوای شوێنكه‌وتنی محمدیان لێده‌كات)و بۆ كافرو خوانه‌ناسان سزایه‌كی ڕیسواكه‌ر ئاماده‌یه‌.

 
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنبِيَاءَ اللَّهِ مِن قَبْلُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ٩١

كاتێك پێیان ده‌وترێت باوه‌ڕ بهێنن به‌وه‌ی كه‌ له‌ لایه‌ن خواوه‌ ڕه‌وانه‌كراوه‌، ده‌ڵێن: ئێمه‌ ته‌نها باوه‌ڕمان به‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ بۆ ئێمه‌ ڕه‌وانه‌كراوه‌ و باوه‌ڕ ناهێنن به‌ هه‌موو ئه‌وانه‌ی كه‌ دوای (ته‌ورات) هاتووه‌ وه‌كو (ئینجیل و قورئان) له‌كاتێكدا كه‌ هه‌ر ئه‌و قورئانه‌ حه‌ق و ڕاستی یه‌و به‌ڕاست دانه‌ری (ته‌ورات)ی ئه‌وانیشه‌، پێیان بڵێ: ئه‌ی كه‌واته‌ بۆچی پێشتر پێغه‌مبه‌ره‌كانی خواتان ده‌كوشت ئه‌گه‌ر ئێوه‌ ئیماندارن به‌ ته‌ورات؟! 


وَلَقَدْ جَاءَكُم مُّوسَىٰ بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ ٩٢

سوێند به‌ خوا به‌ڕاستی موسا نیشانه‌ی فره‌و موعجیزه‌ی بۆ هێنان، كه‌چی (كاتێ كه‌چوو بۆ نزای په‌روه‌ردگار، له‌ كێوی گور) ئێوه‌ گوێره‌كه‌كه‌تان په‌رست، به‌ڕاستی ئێوه‌ سته‌مكارن.


وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُم بِقُوَّةٍ وَاسْمَعُوا قَالُوا سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَأُشْرِبُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ قُلْ بِئْسَمَا يَأْمُرُكُم بِهِ إِيمَانُكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ٩٣

(یادیان بێنه‌ره‌وه‌ ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی) كه‌ په‌یمانمان لێ وه‌رگرتن و كێوی گورمان به‌سه‌ردا به‌رزكردنه‌وه‌ و (فه‌رمانمان پێدان): ئه‌وه‌ی پێمان به‌خشیوون (له‌ ته‌ورات) به‌ توندی بیگرن و لێی لامه‌ده‌ن و گوێ بیستبن، (به‌ده‌م) وتیان: گوێڕایه‌ڵین، (به‌ڵام به‌كرده‌وه‌) پێچه‌وانه‌یان كردو یاخی بوون و گوێره‌كه‌ په‌رستی له‌ دڵ و ده‌روونیاندا ڕوابوو به‌ هۆی بێ باوه‌ڕییانه‌وه‌، پێیان بڵێ: ئیمانه‌كه‌تان شتی ناڕه‌واتان پێ ده‌كات ئه‌گه‌ر ئێوه‌ ئیماندارن؟! (باوو باپیرانتان گوێره‌كه‌ په‌رست و پێغه‌مبه‌ر كوژ، ئێوه‌ش سه‌رسه‌خت و بێ باوه‌ڕ). 


قُلْ إِن كَانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الْآخِرَةُ عِندَ اللَّهِ خَالِصَةً مِّن دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ٩٤

(ئه‌ی محمد (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) پێیان) بڵێ: ئه‌گه‌ر ڕاست ده‌كه‌ن و باوه‌ڕتان وایه‌ كه‌ ماڵی ئه‌و دنیا (به‌هه‌شت) لای خوا تایبه‌تمه‌نده‌ به‌ ئێوه‌ نه‌ك خه‌ڵكی تر، ده‌ ئاواتی مردن بخوازن ئه‌گه‌ر ڕاست ده‌كه‌ن (تا زوو بچنه‌ ناو به‌هه‌شت)!!


وَلَن يَتَمَنَّوْهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ ٩٥

(به‌ڵام ئه‌وانه‌) هه‌رگیز به‌هۆی ڕه‌فتاری نادروست و ده‌ست پێشخه‌ری ناپه‌سه‌ندیانه‌وه‌ ئاواتی مه‌رگ ناخوازن، خوایش چاك ئاگاداره‌ له‌ حاڵی سته‌مكاران.

لێكدانه‌وه‌ی ئایه‌ته‌كانی سوڕه‌تی (البقرة) له‌ ئایه‌تی (111) تا (126)

وَقَالُوا لَن يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَن كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَىٰ تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ١١١

(جووله‌كه‌ و گاوره‌كان) ده‌ڵێن: هه‌رگیز كه‌س ناچێته‌ به‌هه‌شته‌وه‌ بێجگه‌ له‌ جووله‌كه‌ یان گاور، جا ئه‌وه‌ ئاوات و خه‌یاڵی خۆیانه‌ (تۆش ئه‌ی محمد (صلی الله‌ علیه‌ وسلم)، یان ئه‌ی ئیماندار) پێیان بڵێ: ئه‌گه‌ر ڕاستگۆن، به‌ڵگه‌تان له‌سه‌ر ئه‌م قسه‌یه‌ بهێننه‌ مه‌یدانه‌وه‌ (ئه‌گه‌ر ئێوه‌ به‌هه‌شتی بن، ئه‌وا موسوڵمانانیش به‌هه‌شتیه‌ چونكه‌ باوه‌ڕیان به‌ موسا و عیسا هه‌یه‌). 


بَلَىٰ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِندَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ١١٢

نه‌خێر وانی یه‌، هه‌ركه‌س به‌ڕاستی خۆی بداته‌ ده‌ست خواو له‌هه‌مان كاتدا چاكه‌كارو موسوڵمان بێت، ئه‌وه‌ پاداشتی خۆی لای په‌روه‌ردگاری ده‌ست ده‌كه‌وێت و نه‌ترسیان ده‌بێت و نه‌غه‌م و په‌ژاره‌ دایان ده‌گرێت. 


وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَىٰ عَلَىٰ شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَىٰ لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَىٰ شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ كَذَٰلِكَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ١١٣

جوله‌كه‌ ده‌ڵێن: گاوره‌كان له‌سه‌ر هیچ بنه‌ماو ڕاستییه‌ك نین، گاوره‌كانیش ده‌ڵێن جووله‌كه‌ له‌سه‌ر هیچ بنه‌ماو ڕاستییه‌ك نین، له‌ كاتێكدا ئه‌وانه‌ كتێبی (ته‌ورات و ئینجیلیش ده‌خوێننه‌وه‌) هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ش كه‌ هیچ نازانن (له‌ بتپه‌رستانی عه‌ره‌ب) هه‌روا ده‌ڵێن (بڕوایان به‌ئایینی ئیسلام و ئه‌وانه‌ش نیه‌) خوایش له‌ ڕۆژی قیامه‌تدا دادگایی نێوانیان ده‌كات له‌وه‌ی كه‌ ناكۆكن تیایدا. 


وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَاجِدَ اللَّهِ أَن يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَسَعَىٰ فِي خَرَابِهَا أُولَٰئِكَ مَا كَانَ لَهُمْ أَن يَدْخُلُوهَا إِلَّا خَائِفِينَ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ ١١٤

جا كێ له‌وه‌ تاوانبارترو سته‌مكارتره‌ مزگه‌وته‌كانی خوا قه‌ده‌غه‌ ده‌كات له‌وه‌ی ناوی پیرۆزی ئه‌وی تیادا ببرێت باسی ئاینی ئه‌وی تێدا بكرێت و هه‌وڵ بدات بۆ وێران كردنیان، ئه‌وانه‌ بۆیان نیه‌ بچنه‌ مزگه‌وته‌كانه‌وه‌ مه‌گه‌ر ترسی خوایان له‌دڵدا بێت، ئه‌وانه‌ ته‌نها سوكی و ڕیسوایی به‌شیانه‌ له‌ دنیاداو له‌ قیامه‌تیشدا سزای گه‌وره‌یان بۆ هه‌یه‌.


وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ١١٥

ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژئاواو (هه‌موولایه‌ك) هه‌ر خوا خاوه‌نیه‌تی، جا ڕوو بكه‌نه‌ هه‌ر لایه‌ك خوا له‌و جێ یه‌ ئاگای لێتانه‌، به‌ڕاستی خوا فراوانگیرو زانایه‌. 


وَقَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا سُبْحَانَهُ بَل لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلٌّ لَّهُ قَانِتُونَ ١١٦

(جووله‌كه‌و گاورو بت په‌رستان) ده‌ڵێن: خوا منداڵی بۆ خۆی داناوه‌و فه‌راهه‌می هێناوه‌ (له‌كاتێكدا خوا پێویستی به‌كه‌س نیه‌) نه‌خێر وانی یه‌، بێگومان هه‌رچی له‌ ئاسمانه‌كان و زه‌ویدا هه‌یه‌ هه‌ر خۆی خاوه‌نیه‌تی و هه‌ر هه‌مووشیان ملكه‌چ و فه‌رمانبه‌رداری ئه‌وزاته‌ن.

 
بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُن فَيَكُونُ ١١٧

(هه‌ر ئه‌و زاته‌) به‌دیهێنه‌ری ئاسمانه‌كان و زه‌ویه‌ به‌جوانترین شێوه‌، جا هه‌ر كاتێك بڕیاری هه‌ر شتێك بدات، ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ی به‌سه‌ كه‌ فه‌رمانی بوون یان پێشهاتنی بدات، ئیتر خێرا ئه‌و شته‌، یان ئه‌و كاره‌، ده‌بێت و ئه‌نجام ده‌درێت.

 
وَقَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ لَوْلَا يُكَلِّمُنَا اللَّهُ أَوْ تَأْتِينَا آيَةٌ كَذَٰلِكَ قَالَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِّثْلَ قَوْلِهِمْ تَشَابَهَتْ قُلُوبُهُمْ قَدْ بَيَّنَّا الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ ١١٨

جا ئه‌وانه‌ی نه‌فام و نه‌زانن ده‌یانگوت: بۆ خوا له‌گه‌ڵ ئێمه‌ گفتوگۆ ناكات؟! یان موعجیزه‌و نیشانه‌یه‌كمان بۆ نایه‌ت؟!! (شایانی باسه‌) كه‌سانی تریش پێش ئه‌مان هه‌مان شتیان ده‌وت، ئه‌مانه‌ دڵه‌كانیان چوونیه‌كه‌و له‌یه‌ك ده‌چێت (شێوازی ده‌ربڕینیان جیاوازه‌)، بێگومان ئێمه‌ چه‌ننده‌ها به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی ئاشكراو ڕوونمان دیاری كردووه‌ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ ڕاستی خوازن و به‌ شوێن حه‌قیقه‌تدا ده‌گه‌ڕێن.


إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَلَا تُسْأَلُ عَنْ أَصْحَابِ الْجَحِيمِ ١١٩

به‌ڕاستی (ئه‌ی محمد (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ئێمه‌ تۆمان هاوڕێ له‌گه‌ڵ حه‌ق و ڕاسته‌قینه‌كاندا ڕه‌وانه‌ كردووه‌ تا مژده‌ده‌ر بیت به‌ ئیمانداران و ترسێنه‌ر بیت بۆ بێ باوه‌ران، بێگومان تۆ هه‌رگیز به‌رپرسیار نیت له‌ نیشته‌ جێكانی دۆزه‌خ. 


وَلَن تَرْضَىٰ عَنكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَىٰ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ ١٢٠

هه‌رگیز جوله‌كه‌ و گاوره‌كان له‌ تۆ (ئه‌ی محمد (صلی الله‌ علیه‌ وسلم)، ئه‌ی ئیماندار) ڕازی نابن، هه‌تا به‌ ته‌واوی شوێن ئاین و به‌رنامه‌یان نه‌كه‌ویت، پێیان بڵێ: به‌ڕاستی هه‌ر به‌رنامه‌ی خوا (ئاینی ئیسلام، شایسته‌ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌موولایه‌كمان شوێنی بكه‌وین) هیدایه‌تی ڕاست و دروست هه‌ر لای ئه‌وه‌، خۆ ئه‌گه‌ر شوێن ئاره‌زووه‌كانی ئه‌وان بكه‌ویت پاش ئه‌وه‌ی زانیاری و زانستیت پێگه‌یشتووه‌، ئه‌وه‌ بزانه‌ كه‌ له‌ لایه‌ن خواوه‌ هیچ سه‌رپه‌رشتیاری و یارمه‌تییه‌كت ده‌ست ناكه‌وێت.


الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُولَٰئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَن يَكْفُرْ بِهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ١٢١

ده‌سته‌یه‌ك له‌وانه‌ی كتێبمان پێبه‌خشیون (قورئان) به‌چاكی و به‌وردی ده‌وری ده‌كه‌نه‌وه‌، ئه‌وانه‌ باوه‌ڕیان پێی هه‌یه‌و باوه‌ڕی پێ ده‌هێنن به‌ڵام ئه‌وه‌ی بڕوای پێی نه‌بێت، ئا ئه‌و جۆره‌ كه‌سانه‌ له‌ خه‌ساره‌تمه‌ندو زه‌ره‌رمه‌نده‌كانن.


يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ ١٢٢

ئه‌ی نه‌وه‌ی ئیسرائیل یادی ئه‌و نازو نیعمه‌تانه‌ بكه‌ن كه‌ به‌سه‌رتاندا ڕژاندوومه‌ و من كاتی خۆی ڕێزی ئێوه‌م دابوو به‌سه‌ر هه‌موو دانیشتوانی ئه‌م جیهانه‌دا. 


وَاتَّقُوا يَوْمًا لَّا تَجْزِي نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا تَنفَعُهَا شَفَاعَةٌ وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ ١٢٣

خۆتان بپارێزن له‌ ڕۆژێك كه‌ كه‌س له‌ جیاتی كه‌س تۆڵه‌و پاداشت ناداته‌وه‌، به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك كه‌س فریای كه‌س ناكه‌وێت، كه‌س بارمته‌ی لێوه‌رناگیرێت و، تكاو پاڕانه‌وه‌ی كه‌س بۆ كه‌سانی تر سوودی نابێت (یاخی و سته‌مكارانیش) سه‌ركه‌وتوونابن و سه‌رناخرێن...


وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ ١٢٤

(یادی ئه‌وه‌ بكه‌نه‌وه‌) په‌روه‌ردگاری ئیبراهیم، ئیبراهیمی تاقیكرده‌وه‌ به‌ چه‌ند فه‌رمان و بڕیارێك، ئه‌ویش زۆر به‌ جوانی ئه‌نجامیدان، دوایی (كه‌ له‌ هه‌موو تاقیكردنه‌وه‌كاندا سه‌ركه‌وت) خوا فه‌رمووی: من بڕیارمداوه‌ بتكه‌مه‌ پێشه‌وای خه‌ڵكی، ئیبراهیم وتی: حه‌ز ده‌كه‌م نه‌وه‌كانیشم له‌وكاره‌ پیرۆزه‌ بێ به‌هره‌ نه‌بن، خوا فه‌رمووی: په‌یام و په‌یمانی من بۆ سته‌مكاران نابێت (با نه‌وه‌ی تۆش بن)


وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ ١٢٥

(یادی ئه‌وه‌ش بكه‌نه‌وه‌) چۆن ئه‌م ماڵه‌مان (كه‌عبه‌) كرده‌ جێگای كۆبوونه‌وه‌ی خه‌ڵكی، كه‌ به‌وپه‌ڕی هێمنی و ئاسایش و ئاسووده‌ییه‌وه‌ له‌وێ به‌یه‌ك بگه‌ن (ده‌ ئێوه‌ش، خه‌ڵكینه‌) مه‌قامی ئیبراهیم كه‌ شوێنی تایبه‌تی خواپه‌رستی ئه‌و بوو، بیكه‌نه‌ جێگای خواپه‌رستی و نوێژ، ئینجا فه‌رمانماندا به‌ ئیبراهیم و ئیسماعیل كه‌ ئه‌و ماڵه‌م خاوێن بكه‌نه‌وه‌ (له‌ چه‌په‌ڵی ماددی و مه‌عنه‌وی) بۆ ئه‌وانه‌ی به‌ده‌وریدا ده‌سوڕێنه‌وه‌و (طواف) ده‌كه‌ن و تیایدا ده‌مێننه‌وه‌و (اعتكاف) ده‌كه‌ن هه‌روه‌ها بۆ كڕنووشبه‌ران و سووژده‌به‌ران.

ده‌ست خۆش  خوای  گه‌وره‌  پاداشتی  به‌ خێری  به‌رێزت  بداته‌وه‌