.
1- بەڕێوەبەری یانە Hemn Zanko لە کوردستان بە ئمێڵی ( hemn_kurdzhin@yahoo.com ) ..
ژمارەی مۆبایل ( 07824521572 ) .
2- بهڕێوهبهری گشتی ( ReKaN ) له ئهوروپا به ئیمێڵی ( Rekan_uk@hotmail.com ) ، ژماره تهلهفوونی( 00447754007706) .
پهڕهكان: 1
نيÙاق Ùˆ دانه نياسينا وئ
أ -دانه ناسينا وئ:::::
نيÙاق(دوروياتى)د زمانى دا زيده رئ (ناÙÙ‚)يه,يا وه ركرتى يه زبه ÙŠÙا(الناÙقاء)ئه وا بو ده رئ كونا خه زال مشكى دئيته كوتن ياكو ئه Ùˆ خو تيدا ÙÙ‡ دشيرت,Ùيجاده مئ داخوازاوى زئيك زون جهان دئيته كرن ئه Ùˆ دره Ùيته جهه كئ دى,وهنده Ùƒ دبيزن :ئه وز(Ù†ÙÙ‚)ئ ياهاتى يه وه ركرتن كوئه وكون ب خويه يا ئه وخوتيدا ÙÙ‡ دشيرت(1)..
نيÙاق دشريعه تى دا ئه وه:ئيسلام وباشى بيته ئاشكه راكرن,وكوÙروخرابى بيته ÙÙ‡ شارتن,ئه ٠ناÙÙ‡ Ù„ سه ر هاته دانان جونكى ئه Ùˆ دده ركه هه كى را دجته دنا٠شريعه تى دا,ودده ركه هه كى دى زى ده ردكه Ùيت, وخودئ مه Ù„ وئ جه ندى ئاكه هدار دكه ت ده مئ دبيزيت:((ان المناÙقين هم الÙاسقون ـهندى دوروينه ئه ون يين زباوه ريا ب خودئ وبيغه مبه رئ وى ده ركه Ùتين))(التوبة67) يه عنى زشريعه تى ده ركه Ùتين.
وخودئ مناÙÙ‚ زكاÙران خربتر ليكرينه ده مى كوتى((ان المناÙقين ÙÙŠ الدرك الأسÙÙ„ من النار Ù€ هندى دوروينه Ù„ روزا قيامه تئ دجهئ نزمتردانه زئاكرى))(النساء 145)وخودئ دبيزيت:ان المناÙقين يخادعون الله وهو خادعهم Ù€ هندى دوروينه هزر دكه Ù† ئه وخودئ دخابينن ,كو ب سه رÙÙ‡ ئه Ùˆ خو ب باوه رى يئ بيننه ده ر Ùˆ ددل دا دكاÙرن, هزرا وان ئه وه Øالئ وان دئ Ù„ خودئ يئ ÙÙ‡ شارتى بت, ئه Ùˆ ب خو خودئ يه وان د خابينيت وب وه كى كريارا وان جزاى دده ته وان) (النساء 142) ((يخادعون الله والذين آمنوا وما يخدعون الا أنÙسهم وما يشعرون.ÙÙŠ قلوبهم مرض Ùزادهم الله مرضا ولهم عذاب اليم بما كانو يكذ بون Ù€ زنه زانيناخو ئه Ùˆ هزر دكه Ù† كو ئه Ùˆ خودئ وخودان باوه ران دخابينن ده مى باوه رى يا خو ئاشكه رادكه Ù† وكوÙراخو ÙÙ‡ دشيرن. وبتنئ ئه وخو دخابينن,وزبه رزيده نه زانينا خو ئه وب وئ جه ندئ نا ØÙ‡ سن.جونكى دلين وان دخرابن.كومان ددلى وان دا هه يه Ùيجا ئه وبكرنا وان كونه هان يين هاتينه جه رباندن يين كو بئ بينه جزادان , Ùيجا خودئ كومان Ù„ وان زيد Ù‡ كر.وعه زابه كا ب ئيش بو وان هه يه زبه ر دره Ùˆ ودوروياتى يا وان))(البقرة:9 Ù€10).
ب- ره نكين نيÙاقئ:
نيÙاق دوو ره نكن:
ره نكئ ئيكئ:نيÙاقا باوه رى يئ,وئه ونيÙاق مه زنترياكو خودانئ وئ خوب ئيسلامئ دئينيته ده رئ ,وكوÙرئ ددل دا ÙÙ‡ دشيريت, وئه ٠ره نكه خودانى ب تمامى ز دينى ده ر دئيخيت, وئه Ùˆ دبيكا نزمتر دايه ز ئا كرى, وخودئ خودانين ÙÙ‰ دى ره نكىنيÙاقئ ب هه مى سالو خه تين خرابى يى سالؤخداينه : ز كوÙرئ ونه باوه رى ئينانئ, ترانه بيكرنا ب دينى Ùˆ دينداران, ومه يلدارى يا بؤ دوزمنين دينى,جونكى ئه Ùˆ د نه يا ره تى يا دينى د هه Ùبشكن, Ùˆ ئه ÙÙ‡ Ù„ هه مى ده مان هه نه, Ùˆ بتايبه تى ده مئ هيزا ئيسلامئ ئاشكه را دبت ئه Ùˆ به ركرى يا وئ ب ئاشكه رايى دخؤ را نه بينن, هنكئ ئه Ùˆ ب سه رÙÙ‡ دئينه د ئيسلامئ دا , دا ز بن ÙÙ‡ بيلا نان دزى ئيسلامئ وموسلمانان بكيرن, ودائه Ùˆ دكه Ù„ موسلمانان بزين ول سه ر خوينا خو ومالئ خو ئه مين ببن, Ùيجا مناÙÙ‚ باوه رى يا خو ب خو دئ وملياكه ت وكيتاب Ùˆ بيغه مبه رين وى وب روزا قيا مه تئ نا ئينت,نه ئه Ùˆ باوه رى يئ ب خودئ دئينت, ونه وى باوه رى هه يه كو خودئ ب وئ كوتنئ ئاخÙتى يه يا وى بؤ وى مرؤÙÙ‰ هنارتى يئ بؤ مروÙان بوويه بيغه مبه ر ب ئانه هي يا خودئ به رئ وان دده ته هيدا يه تئ , ووان ز عه زابا خودئ دترسينت, وخودئ د قو رئانا بيروزدا نهينى يين Ùان منا Ùقان هليÙرينه ÙˆÙÙ‡ شارتى يين وان ئاشكه راكرينه , وئه Ùˆ بؤ به نى يين خو به رجا٠كرينه, دا ئه ودهشياربن , ودده سبيكا سوره تا (البقرة) دا وى باسى هه رسئ ده سته كان كريه:خودان باوه ر ,وكاÙر ,ومناÙÙ‚....باسى خودان باوه ران دجار ئايه تان داكر,وباسى كاÙران ددوو ئايه تان دا,وباسى مناÙقاند سيزده ئايه تاندا كر,ز به ركه له كي ياوان Ùˆ به ربه لاÙÙŠ يا وان يا يه ر به لا Ù, ودزواريا Ùتنه يا وان Ù„ سه رئيسلامئ Ùˆ موسلمانان, Ùˆ كرÙتاري يا ئيسلامئ ب وان كه له Ùƒ يا دزوار Ù‡ ,جونكى ئه Ùˆ بؤ ئيسلامئ دئينه بالÙÙ‡ دان Ùˆ ئه Ùˆ ب خو ب راستى ئه Ùˆ دوزمنين ئيسلامينه, ئه Ùˆ دوزمنى يا ئيسلا مئ دا وان هه مى قالبان دا ئاشكه را دكه Ù† يين نه زان هزر دكه Ù† ئه وزانين وجاكى يه,Ùˆ ئه وب خو ئه Ùˆ نه زانين Ùˆ خرابكارى يه ,(2)
Ùˆ ئه ٠نيÙاقه شه Ø´ بشكن(3):
أ-دره وين ده ريخستنا بيغه مبه رىـ سلا٠لئ بن
ب-ده روكرناب هنده كئ ز وئ يا بيغه مبه رـ سلا٠لئ بن ـبئ هاتى.
ج-نه Ùيانا بيغه مبه رى ـسلا٠لئ بن Ù€.
د-نه Ùياناهنده كئ زوئ يا بيغه مبه ر Ù€ سلا٠لئ بن Ù€ بئ هاتى,
و-كه ي٠هاتنا ب نزمبوونا دينئ بيغه مبه رى ـ سلا٠لئ بن ـ.
Ù†-كه ي٠بئ نه هاتنا سه ر كه Ùتنا دينئ بيغه مبه رى Ù€ سلا٠لئ بن .
ره نكى دووئ:
نيÙاقا كريارئ : Ùˆ ئه Ùˆ ئه وه تشته Ùƒ ز كريارين منا Ùقان بيته كرن دكه Ù„ مانا با وه رى يئ ددلى دا , ئه ÙÙ‡ خودا نى ز ئيسلامئ ده رنا ئيخيت به لئ ئه ودبيته ريك بؤ وئ جه ندئ , وخودانئ وئ باوه رى Ùˆ Ù†Ùاق دئ Ù„ نك هه بت,Ùˆ ئه كه ر ئه Ùˆ زيده بوو ئه Ùˆ دئ بئ بيته مناÙقهكئ خورى, وبه لكه Ù„ سه ر وئ جه ندئ كوتنا بيغه مبه رى يه , سلا٠لى بن Ù€((أربع من كن Ùيه كان مناÙقاً خالصاَ,ومن كانت Ùيه خصلة منهن كانت Ùيه خصلة من النÙاق Øتى يدعها, اذا أؤتمن خان, واذاØدث كذب, واذا عاهدغدر, واذاخاصم Ùجر Ù€ جار سالوخه ت هه نه هه جى يئ ئه Ùˆ Ù„ نك بن ئه ودئ مناÙقه كئ خورى بت , وهه جى يئ سالوخه ته Ùƒ زوان Ù„ نك هه بت سالو خه ته Ùƒ ز نيÙاقئ دئ Ù„ نك هه بت ØÙ‡ تا ئه Ùˆ وئ دهيلت, ئه كه ر ئيكى با وه رى يا خو بئ ئينا ئه وخيانه تئ بكه ت,ئه كه رئاخÙت دره وئ بكه ت, وئه كه ربه يمانه Ùƒ دا غه درئ بكه ت,وئه كه رهه Ùركى يه Ùƒ كر دسه ردا بجيت))(4).
هه جى يئ ئه ٠هه ر جار سالو خه ت Ù„ نك كوم ببن , ئه وى خرابى هه مى Ù„ نك كوم بوو , Ùˆ سالوخه تى دوروى يان خورى Ù„ نك وى به يدا بوون, وهه جى يئ ئيك زوان Ù„ نك وى هه بت ئه وى سالو خه ته كئ نيÙاقئ Ù„ نك به يدا بوو, جونكى دبيت Ù„ نك به نى يه كى خه سله تين با شى يئ ويين خرابى يئ زى Ù„ نك هه بن, Ùˆ سه خله تين با وه رى يئ ويين كوÙرئ ونÙاقئ زى , وئه ودئ هيزاى خه لاتكرن Ùˆ جزادانئ بت Ù„ دوي٠وان كريارين وى كرين.
وزÙÙ‰ ره نكى يه: كو مروÙÙ‡ Ùƒ دكرنا Ù†Ùيزا ب جماعه ت دا Ù„ مزكه Ùتئ يئ سست وبئ خيره ت بت,ئه ÙÙ‡ سالوخه تين مناÙقانه , ونيÙاق ودوروى ياتى خرابى مه تر سى يه كا مه زنه , وصه Øابى كه له Ùƒ دترسيان بكه Ùنئ (ابن أبى مليكة) دبيزيت:(ئه ز كه هشتبوومه سيهان ز صه Øابى يين بيغه مبه ئ خودئ سلا٠لئ بن Ù€ هه مى ز خودترسان ز نيÙاقئ).
جياوازى دناÙبه را نيÙاقا مه زن ونيÙاقا بجيك دا :
Ø£-نيÙاقا مه زنتر خودانى زدينى ده ريخيت,ونيÙاقا بجيكتر خودانى ز دينى ده رنا ئيخيت.
ب-نبÙاقامه زنتر ئه وه سه رÙÙ‡ يى Ùˆ ÙÙ‡ شارتى يا خودانى ولايئ با وه رى يئ دا وه كى ئيك نه بيت, ونيÙاقا بجوكتر ئه وه سه رÙÙ‡ يى Ùˆ ÙÙ‡ شارتى يا خودانى دلايه كئ كرياران دا نه كود باوه رى يا Ù† دا وه كى ئيك نه بن ,
ج- نيÙاقا مه زنتر زخودان باوه رى ده رناكه Ùت, به لى دبت نيÙاقا بجويكتر زخودان باوه رى ده ربكه Ùت,
د-نيÙاقامه زنتر بترين جاران خودانئ وئ توبه نا كه ت,وئه كه ر توبه زى كر زانا دنا Ùبه را خودا ب خيلا ٠جووينه كانئ تؤ باوى Ù„ نك Øاكمى دئ قه بويل بت يان نه , نه وه كى نيقاقا بجوكتره يا كو ئه كه رخودانئ وى تؤ به كر خودئ تؤ با وى قه بول دكه ت...
شيخ الاسلام ابن تيمية دبيزيت(5):كه له Ùƒ جاران جه قه Ùƒ ز جه قين نيÙاقئ Ù„ نك خودان باوه رى به يدا دبت, باشى خودئ توبئ دانيته سه ر ودبت تشته كئ نيÙاقئ ÙÙ‡ ر د كه ت ب سه ر دلئ وى دا بيت, وخودئ وى زئ بده ته باش, وموسلمان ب وه سواسا شه يتانى دئيته جه رباندن, Ùˆ بوه سواسين كوÙرئ زى يين كو سنكئ وى بئ ته نك دبت,وه كى صه Øابى يا كوتى :ئه Ù‰ بيغه مبه رئ خودئ ئيك زمه هنده Ùƒ جاران وى تشتى ددلئ خودا دبيزيت,يئ كو زعه سمانى بكه Ùيته عه ردى Ù„ به ر وى خوشتره زهندئ كو وى تشتئ ب ده ÙÙ‰ بيزيت,ئينا بيغه مبه رى كوت:(Ø°Ù„ÙƒØµØ±ÙŠØ Ø§Ù„Ø§ÙŠÙ…Ø§Ù† ـئه Ùˆ باوه ريا ئاشكه را يه)(6). ودريوايه ته كئ دا هاتى يه :ب وى تشتى د ØÙ‡ سييت يئ ئه Ùˆ مه زن دبيت كو بئ باخÙيت, بيغه مبه رى كوت:(الØمدللهالذي رد كيده الى الوسوسة Ù€ ØÙ‡ مد بؤ وى خودايى بت يئ Ùيلا وى زÙراندى يه وه سواسئ)يه عنى :هه بوونا ÙÙ‰ وه سواسئ د كه Ù„ Ùئ نه Ùيانا مه زن وديروكرنا وئ ز دلى زباوه ريا ئاشكه رايه )).
وخودانين نيÙاقئ مه زنتر خودئ دده رØÙ‡ قا وان دا دبيزيت :((صم بكم عمي Ùهم لا يرجعون ـئه Ùˆ زكوهداريا ØÙ‡ قى يئ دكه رن.وزكوتنا وئ دلالن, وزديتنا روناهى يا باوه رى يى دكوره نه, له وا ئه Ùˆ نه شين Ù„ با وه رى يئ بزÙرن)) (البقرة:18). يه عنى: ئه ونه شين ددل دا Ù„ ئيسلامئ بزÙرن,وخودئ دده رØÙ‡ قا واندا دبيزيت:((أولايرون أنهم ÙŠÙتنون ÙÙŠ كل عام مرة أو مرتين ثم لا يتوبون ولاهم يذكرون ـئه رئ ومائه ونابينن كوئه Ùˆ هه رسال جاره كئ يان دوو جاران ب به لا يئ ÙˆÙÙ‡ ته راتئ دئينه جه رباندن؟ باشى دكه Ù„ هندئ ئه Ùˆ زكوÙرونيÙاقا خونازÙرته ÙÙ‡,وئه Ùˆ وجه كئ بو خوزوان ئايه تين خودئ ناكرن يين وان ب جا٠ديتين, وبيرا خولئ نائيننه ÙÙ‡ .التوبه 126.
شيخ الاسلام ابن تيمية.دبيزت: وزانا ب خيلا٠جووينه كانئ توبا وان يا ئاشكه را دئ قه بويل بت يان نه , جونكى ئه وتشته كه نائيته زانين. زبه ر كوئه و هه مى ده ما ن خو ب ئيسلامئ دئيننه ده ر.(7).
1-النهاية لا بن لأ ثير(5\98(
2-زنامه يه كا (ابنالقيم)ى
3-مجموعة التوØيد النجدية, بب (9)
4-بوخارى وموسلم ÙÙ‡ دكوهيزن
5به رتوكا الايمان
6-ئه Øمه د Ùˆ موسلم ÙÙ‡ دكوهيزين
7..به رئ خوبده: مجموع الÙتاوى )28\434-435_
زيده ر به رتوكا با وه ريا ته ÙˆØيدئ
وه ركيران بو كوردى ته Øسين دوسكى
د.ØµØ§Ù„Ø Ø¨Ù† Ùوزان الÙوزان
لهسهر هێڵ نییه
پهڕهكان: 1